- نام لاتین: metronidazole
- نام فارسی: مترونیدازول
- مصرف در حاملگی: B
- گروه درمانی – دارویی: نیتروایمیدازول – ضدباکتری، ضدپروتوزوئر، ضدآمیب
اشکال دارویی مترونیدازول
Tab: 250mg
Infu: 5mg/ml -100ml
Oral susp: 125mg/5ml – as Benzoate
فارماکوکینتیک – دینامیک ، مکانسیم اثر مترونیدازول
دارای خاصیت باکتریسیدی، نحوه اثر از طریق تولید مادهای از نیتروردوکتازها، باکتریائی احیا شده که بـا DNA باکتری تداخل میکند. جذب خوراکـی خوب، اوج غلظت پلاسمایی دوزهـای ٢۵٠ و ۵٠٠ بـه ترتیب ۵ و ١٠ میکروگرم در میلیلیتر در ٢-ا ساعت بعد.
توزیع بافتیگسترده، متابولیسمکبدی، نیمه عمر ٨ ساعت متابولیت فعال دارو، متابولیت هیدروکسی است با نیمه عمر طولانی، دفع بیشترکلیوی و قسمتی مدفوعی.
مصرف برحسب اندیکاسیون:
عفونتهای بیهـوازی شامل آبسههای شکمی و کبدی , پریتونیت، عفونتهای پوستی، عفونتهای مربوط به دستگاه تناسلی زنان، عفونتهای زایمانی، سپتیسمی باکتریال، عفونتهای استخوان و مفاصل، مننژیت و آبسههای معرب، پنومونی ,اندوکاردیت، به عنوان پروفیلاکسی قبل ,بعد از عمل .
مصارف جانبی: بیماریکرون ، انسفالوپاتی کبدی ، کاهش میزان عفونت در جراحـیهای شکـمی و ژنـیکولوژیک، نـئوپلاسـمهای بـدخیم، اولسرپپتیک، بیماریهای پوستی ،تریپانوزوما آفریقایـی.
تداخلات مهم مترونیدازول
دارویی:
- مصرف همزمان با داروهای ضدانعقاد خوراکـی، تشدید اثر این داروها و طولانیشدن PT
- در مصرف هـم زمان الکل بروز واکنشهای شبه دیسولفیرام شـامل بـرافـروختگی، سـردرد، حـالت تــهوع، استفراغ، دلدرد و تعریق زیاد؛
- بروز سایکوز و منگی در مصرف دیسولفیرام (توصیه شده به حداقل ٢ هفته فاصل بین قطع دیسولفیرام و شروع مترونیدازول)؛
- کاهش نـیمه عـمر در مـصرف هـمزمان بـا فنوباربیتال؛
- مصرف با احتیاط و کنترل مرتب غلظت سرمی لیتیم در تجویز مترونیدازول برای بیمارانی که از قبل لیتیم مصرف میکردهاند.
- نوتروپنی گذرا در مصرف فلوئوراوراسیل یا آزاتیوپرین؛
- احـتمال افزایش نیمه عمر پلاسمایی در مصرف همزمان سایمتیدین.
آزمایشگاهی:
- تداخل عمل با سنجش غلظـت سرمـی ALT , AST , LDH تریگلیسیرید یاگلوکز با روش کاهش جذب پرتو فرابنفش در اثر اکسیدشدن NADH به NAD .
موارد منع مصرف و احتیاط:
منع مصرف: دیسکرازیهای خونی، بیماری فعال CNS ، سه ماهه اول بارداری، زمان شیردهی.
احتیاط: سه ماهه دوم و سوم بارداری، الکلیسم، بیماری کبدی.
عوارض جانبی مترونیدازول
شایعترین: حالت تهوع (در مصرف فرم خوراکی)، در فرم تزریقی، حالت تهوع، استفراغ، دلدرد، طعم فلز در دهان، و اسهال. در فرم موضعی، قرمزی گذر راه خشکی خفیف، احساس سوزش و تحـریک موضعی، اشکریزش در صورت مصرف بر اطراف چشم.
مهمترین: کولیت با غشای کاذب (فرم خوراکی و داخل مهبلی)، پانکراتیت، نـوروپاتی مـحیطی (رفـع درصورت قطع دارو)،
فرم خوراکی: سرگیجه، احساس عدم تعامل، آتاکسی، منگی، بیقراری، افسردگی، ضعف و بیخوابی.
فرم تزریقی: سردرد، احساس عدم تعادل، سرگیجه، سنکوپ، آتاکسی و منگی، لکوپنی و ترومبوسیتوپنی گذرای خفیف وگاهی آپلازی مغز استخوان. عوارض دیگر ناشی از مصرف فرم خوراکـی: احساس سوزش و درد پیشابراه، سوزش ادرار، سیستیت، پرادراری، عدم کنترل ادرار، احساس فشار در لگن، خشکی ناحیه ولو و واژن، مقاربت دردناک و کاهش تمایلات جنسی، تیرهشدن ادرار، واکنشهای حساسیتی شـامل کـهیر، خارش، راش، برافروختگی، احتقان بینی، تب و درد مفاصل، صافشدن موج T در ECG ، ترومبوفلبیت در فرم تزریقی
سایر عوارض: یبوست، زبان پرزدار، گلوسیت و استوماتیت، پیوری، کاهش میل جنسی، دیسپارونی، عفونت ثانوی قارچی یا باکتریایی، ژنیکوماستی.
مصرف در بارداری و شیر دهی:
در دوره بارداری مراجعه به موارد منع مصرف و احتیاط در دوران شیردهی، قطع تغذیه نوزاد با شیر مادر تا حداقل ٢۴ ساعت بعد از تجویز و تجویز به شکل تکدوز به میزان دو گرم
مسمومیت و درمان:
علایم: تهوع، استفراغ، آتاکسی و اثرات سمی عصبی
درمان: علامتی و حمایتی
توجهات پزشکی – پرستاری ، آموزش بیمار – خانواده:
- شمارشکامل سلولی همراه با شمارش افتراقی WBC قبل، حین و بعد از درمان
- قطع مصرف در صورت بروز عوارض سمی عصبی
- تزریق وریدی بـا احـتیاط در افـراد مسـتعد ورم، یـا مـصرفکننده کورتیکواستروئید یا مبتلا بهCHF
- آزمایش مدفوع تا سه ماه پس از قطع درمان در بیمار آمیبیازی
- مصرف با معده خالی یک ساعت قبل یا ٢ ساعت بعد از غذا
- پرهیز از مصرف وریـدی بـه شکـل بولوس
- غلظت نهایی محلول تزریقی ۸mg در هر سیسی باشد
- افزودن ۵meq بـیکربنات سدیم به ازاء هر ۵۰۰mg مترونیدازول جهـت خنثیسازی برای انفوزیون وریـدی
- تـزریق وریـدی آهسـته و در حداقل یک ساعت
- عدم استفاده از ظروف یا وسایل آلومینیومی حین آمـادهسازی تـا تـزریق دارو
- ایجاد رسوب در دمای یخچال
- استفاده از محلول آماده شده ظـرف ٢۴ سـاعت
- پـرهیز از مخلوطکردن سایر داروها با انفوزیون وریدی
- پرهیز از دو برابرکردن دوز در مواقع فراموشی دوز قبلی
- درمان مشابه در همسر خانم تحت درمان با مترونیدازول جهـت تریکوموناس یا توصیه به عدم مقاربت یا استفاده ازکاندوم
- پرهیز از مصرف الکل تا ۴٨ ساعت بعد از قطع درمان
- تـیرهشدن ادرار بـه رنگ قرمز -قهوهای
- مراجعه به پزشک در صورت علایم عفونت ثانویه به ویژه باکاندیدا