- نام لاتین: methylphenidate
- نام فارسی: متیل فنیدات (ریتالین)
- مصرف در حاملگی: C
- گروه درمانی – دارویی: پیپریدین محرک سیستم اعصاب مرکزی، آنالپتیک
اشکال دارویی:
قرص Tab: 10mg
E.R. Tab: 20mg
فارماکوکینتیک – دینامیک ، مکانسیم اثر:
داروی محرک مغزی، بلوک مکانیسم جذب مجدد در نورون‌های دوپامینرژیک، اثر بر قشر مغز و تالاموس و تحریک CNS در نارکولپسی و در نتیجه افزایش هوشیاری و کاهش احساس خستگی، جذب سـریع، افزایش سرعت جذب با غذا ولی بر میزان جذب بی‌تاثیر، :PG %١۵، نیمه عمر پلاسمایی نهایی حدود ٢ ساعت. بیشتر دفع‌کلیوی، یک تا سه % دفع مدفوعی.
مصرف برحسب اندیکاسیون:
- ADHD (اختلال بیش فعالی و نقص توجه)، نارکولپسی
- افسردگی
- اختلال رفتاری
- چاقی
تداخلات مهم:
دارویی:
- افزایش اثر دارو در مصرف توام کافئین؛
- افزایش اثـر MAO و بـروز سـردرد، عـلایم گوارشی و پرفشاری خون؛
- مهار متابولیسم داروهای ضدتشنج، ضدانعقاد های کومارینی، فنیل بوتازون،ضد افسردگی های سه حلقه ای و افزایش غلظت سرمی آنها.
- منع مصرف به صورت همزمان باکلونیدین
آزمایشگاهی: موردی ذکر نشده.
موارد منع مصرف و احتیاط:
منع مصرف: حساسیت به دارو، گلوکوم، تیک‌های حرکتی، سابقه خانوادگـی یا علایم سندروم تورت، سابقه اضطراب زیاد،کودکان زیر ۶ سال،کمتر از ١۴ روز پس از مصرف مهارکننده‌های MAO
احتیاط: سابقه تشنج، اعتیاد، افزایش فشارخون، EEG غیرطبیعی، الکلیسم، سایکوز، نارسایی قلبی، MI اخیر، هیپرتیروئیدی
عوارض جانبی:
شایع‌ترین: عصبانیت، بی خوابی، سندرم تورت، گیجی، سردرد، آکاتیزیا، دیسکینزی، تشنج، تـپش قلب، آنژین، تاکی‌کاردی، تغییرات فشارخـون و ضـربان، آریـتمی، تـرومبوسیتوپنی، تـرومبوسیتوپنیک پـورپورا، لوکوپنی، درماتیت فلسی، اریتـم مولتی فرم.
مهمترین: تشنج، آریتمی، ترومبوسیتوپنی، ترومبوسیتوپنیک پورپورا، درماتیت پوسته‌ریزی دهنده، اریـتم مولتی‌فرم، لکوپنی.
سایر عوارض: خواب‌آلودگـی، تهوع، درد شکمی، بی‌اشتـهایی عصبی، کاهش وزن،کم خونی، راش، اگزما، راش، کهیر، اشکال در تطابق، تارل دید، خشکی دهان، مهار رشد.
مصرف در بارداری و شیر دهی:
مصرف با احتیاط
مسمومیت و درمان:
علایـم: سرخوشی، گیجی، هذیان، کوما، روان پریشی، آشفتگی، سردرد، استفراغ، خشکی دهــان، گشادی مردمک، صدمه‌زدن به خود، تب، تعریق، لرزش، پـرش عـضلات، تشـنج، گـرگرفتگی، پـرفشاری خون، تاکی‌کاردکا، تپش قلب، آریتمی
درمان: علامتی و حمایتی، جلوگیری از تشدید علایم با تحریکات خارجی، پیشگیری از صدمه‌زدن به خود، در صورت شدت علایم و سالم بودن رفلکس مری، شستشوی معده یا ایجاد استفراغ؛ استفاده از باربیتورات قبل از شستشوی معده در موارد شدید، تجـویز ذغال فعال و مسـهل، باز نگـهداشتن راه‌های هوایی و گردش خون، کنترل علایم حیاتی و مایعات و الکترولیت‌ها، نگهداری بیمار در اتاق سرد و کنترل‌های بدن وی.
توجهات پزشکی – پرستاری ، آموزش بیمار – خانواده:
- قطع مصرف یا کاهش دارو در مواجهه با علایم متناقض شدید.
- کنترل دقیق علایم حیاتی و پرهیز از تجویز قبل از خواب.
- کاهش آستانه تشنج در مبتلایان به تشنج.
- ارزیابی CBC و شمارش پلاکت در مصرف طولانی مدت.
- قطع مرحله‌ای دارو در اواخر هفته و زمان های کاهش استرس.
- دارای پتانسیل اعتیاد بالا.
- کاهش توانایی در انجام کارهای نیازمند هوشیاری.
- کنترل قد و وزن (خطر مــهار رشد کودک).
- مصرف اولین دوز هنگام بیداری در بیماران مصرف کننده داروهـای خواب آور.
- پـرهیز از جویدن و شکستن دارو.
- استراحت به میزان‌کافی.
- دارو به طور معمول پس از بلوغ قطع می‌شود.
- قطع دارو باید تدریجی انجام شود.
- از مصرف دارو به عنوان داروی ضد خواب یا افزاینده تمرکز خودداری شود. تحـریک بیش از حد CNS می‌تواند موجب ناپایداری نورونی و بروز تشنج شود.