دکتر یونس مرادی
پزشک عمومی
این مقاله تایید شده است اما تنها جنبه اطلاع رسانی دارد.
✚ هشدار: تجويز و تعيين دوز دارو به عهده پزشک معالج می باشد و مجله سلامت هيچگونه مسئوليتی در خصوص مصرف خودسرانه دارو ندارد.

متوکلوپرامید

metoclopramide
نام های تجاری متوکلوپرامید :
Plasil, Clopra ,  Demetic ,  Emetamid ,  Mexolone ,  Pladic , Plazilin ,  Reclomide ,  Reglan
لیست کامل اطلاعات دارویی متوکلوپرامید

قرص ضد تهوع قرص ضد تهوع

  • نام لاتین: metoclopramide
  • نام فارسی: متوکلوپرامید
  • مصرف در حاملگی: B
  • گروه درمانی – دارویی: پـاراسمپاتومیمتیک‌، از داروهـای پـروکینتیک و ضـدتهوع و اسـتفراغ و آنتی‌ دوپامینرژیک

اشکال دارویی متوکلوپرامید:

قرص Tab: 10mg

آمپول تزریقی Inj: 10mg/2ml

قطره دهانی Oral Drop: 4mg/ml – 60ml/15ml

کپسول ژلاتینی Gelatin Cap: 10mg


فارماکوکینتیک – دینامیک ، مکانسیم اثر متوکلوپرامید:

جذب سریع و کامل گوارشی‌، حداکثر میزان پلاسمایی یک تا دو ساعت پس از مصرف‌، %٧۵ فراهمی زیسـتی‌، حجم توزیع بسیار وسیع‌، عبور از BBB و جفت‌، ترشح در شیر، مهار مرکزی‌گیرنده دوپامین‌، اثر از طریق افزایش حرکت GI در پاسخ به استیل کولین‌، افزایش تون دریچه کـاردیا در هـنگام اسـتراحت و افـزایش شدت و ضد انقباضات دستگاه گوارش فوقانی، آثار ضداستفراغی از طریق افزایش آستانه تحریک CTZ و تخلیه سریع معده %٨۵ دفع‌کلیوی و %۵ صفراوی‌. دفع دوفازی‌. نیمه عمر نهایی ‌۴ تا شش ساعت‌.


مصرف برحسب اندیکاسیون:

  • ریفلاکس معده به مری
  • درمان استفراغ ناشی از شیمی درمانی
  • گاستروپارزی دیابتی
  • جلوگیری از استفراغ‌های بعد از عمل
  • تسهیل انتوباسیون روده کوچک
  • کمک به تخلیه معده در پرتودرمانی‌

مصارف جانبی‌: در سکسکه مقاوم همراه باکلرپرومازین، در القای شیردهی، میگرن، افت وضفیتی فشارخون، متوقف‌ کردن خون‌ریزی از واریس مری


تداخلات مهم متوکلوپرامید:

دارویی‌:

  • مصرف همزمان با فنوتیازین‌ها ممنوع به علت عوارض اکستراپیرامیدال‌.
  • افـزایش سـمیت لیتیـم با دادن متوکلوپرامید.
  • احتمال تداخل با داروهای سیستم عصبی شامل ضدصرع‌ها، ضدافسردگی‌ها و سمپاتومیمتیک‌ها.
  • از بین‌رفتن اثر دارو با آنالژزیک‌های اوپیوئیدی و آنتی‌موسکارینیک‌ها.
  • کاهش جذب دیگوکسین و افزایش جذب آسپیرین و استامینوفن‌.
  • آثـار ضـد بروموکریپتین‌.
  • تـاثیر بـر جذب گوارشی سایر داروهای خوراکـی‌.
  • اصلاح میزان انسولین مصرفی در بیماران دیابتیک

آزمایشگاهی‌:

  • افزایش سطح پرولاکتین و آلدوسترون سرم‌.

موارد منع مصرف و احتیاط متوکلوپرامید:

منع‌ مصرف:‌ شرایطی که ایجاد انقباض، خطر دارد مثل خون‌ریزی گوارشی‌، پرفوراسیون و انسداد در دستگاه گوارش، فئوکروموسیتوم‌، صرع‌، حساسیت به دارو.

احتیاط‌: دو انتهای طیف سنی‌، نارسایی‌کلیه، نارسایی کبد، بیماران افسرده هـنگام کـار بـا مـاشین‌آلات و رانندگی


 عوارض جانبی متوکلوپرامید:

شایع‌ترین‌: عوارض خارج هرمی در دو دهم درصد از موارد، در افراد جوان‌، پیر، بچه‌ها و خانـم‌ها و در مصرف با دوز بالا شایع‌تر. غالبآ در ۲۴ تا ۴۸  ساعت اول‌ با دوز معمول و به شکل حرکات غیرارادی اندام‌ها، تورتیکولی و grimacing و در موارد نادرتر استریدور و تنگی نفس‌، علایـم شبه پارکینسون در درمان دراز مدت (‌بیش از ۶ ماه‌) و بهبود تدریجی ٣-‌٢ ماه پس از قطع دارو. دیس‌کینز تاخیری و غیرقابل برگشت در افراد مسن (‌به ویژه خانم‌ها) بی‌قراری‌، منگی‌، خستگی‌، سردرد،‌کم خوابی‌،‌ کانفیوژن‌، افسردگـی‌، تمایل به خودکشی‌.

مهم‌ترین‌: تشنج‌، توهم‌، گالاکتوره‌، آمنوره‌، ژنیکوماستی‌، ناتوانی جـنسی‌، احـتباس آب‌، افت یـا افـزایش فشارخون و نبض‌، اسهال‌، هپاتوتوکسیسیته‌، تکرر و عدم کنترل ادرار، نوتروپنی‌، لکوپنی‌، آگرانولوسیتوز، حساسیت و متهموگلوبینمی‌.

سایر عوارض‌: راش‌، تهوع‌، تب


مصرف در بارداری و شیر دهی:

ترشح در شیر، تجـویز براساس سنجیدن فواید دارو، تجـویز با احتیاط در بارداری‌.


مسمومیت و درمان:

علائـم‌: منگی‌، عدم قدرت جهت‌ یابی‌، عوارض اکستراپیرامیدال‌، علایـم موقتی هستند و بهبودی خـود بـه خـودی در یک شـبانه‌روز. بـا هـمودیالیز بـرداشت مـقدار کـمی دارو از پـلاسما،ایجاد متهـموگلوبینمی در نوزادان (‌درمان با متیلن‌بلو)‌.

درمان مسمومیت‌: اقدامات حمایتی و علامتی از بی‌پریدین می‌توان بـرای درمـان عـلایم خـارج هـرمی استفاده کرد.


توجهات پزشکی – پرستاری ، آموزش بیمار – خانواده:

  • نیاز به رقیق‌کردن در تزریق وریدی با دوز بالا
  • پوشاندن محلول تزریقی با فویل آلومینیومی برای محافظت از نور
  • پایدار ماندن قرص‌ها تا ٣ سال و آمپول‌ها تا ۵ سال در درجه حرارت اتاق‌
  • اضطراب و منگی در تزریق سریع‌
  • بررسی دائم محلول‌ها از نـظر تـغییر رنگ‌
  • کار با وسایل سنگین و رانندگی‌
  • آموزش علایم دیستونی حاد و اقدامات لازم در صورت بروز