- نام لاتین: tetracycline
- نام فارسی: تتراسایکلین
- مصرف در حاملگی: D
- گروه درمانی – دارویی: آنتیبیوتیک وسیعالطیف، مشتق استرپتومایسس یا تهیه شده از اکسی تتراسیکین
اشکال دارویی:
Cap: 250mg
فارماکوکینتیک – دینامیک ، مکانسیم اثر:
آنتیبیوتیک باکتریواستاتیک، مهار سنتز پروتئین، جذب ناقص گوارشی و کاهش جذب در حضور یون های فلزی دو یا سه ظرفیتی، شیر یا غذا. توزیع گسترده در بافتها و مایعات بدن. افـزایش غلظت آنـها در CSF در صورت التهاب مننژ. توزیع در شیر ( شش درصد . غلظت پلاسمایی مادر) عبور از سد جفتی (غلظت در خون جنین بیست و پنج تا هفتاد و پنج درصد خون مادر) دفع ادراری و مدفوعی، بیتشرین مقدار تتراسیکلینها دفع با مدفوع در تجویز خوراکی وکمترین مقدار آنها در مدفوع در صورت کاربرد تزریقی.
مصرف برحسب اندیکاسیون:
- عفونت های ناشی از ارگانیسم های حساس به دارو
- عفونتهای بدون عارضه رکتال، اندوسرویکال یا اورترال (کلامیدیا تراکومایتیس – گونوکک)
- عفونتهای منتشر گونوککی در بیماران حساس به پنیسیلین یا سفالوسپورین ها
- لنفوگرانولوم ونروم ژنیتال، اینگوینال یا آنورکتال
- اورتریت غیرگونوکوکی
- PID (بیماری التهابی لگن)
- سیفلیس (بیماران حساس به پنیسیلین)
- اپیدیدیمیو ارکیت مقاربتی
- سندرم پیشابراهی در زنان
- قربانیان تجاوز جنسی
تداخلات مهم:
دارویی:
- مصرف داروهای حاوی کاتیونهای ٢ یا ٣ ظرفیتی مثل آنتیاسیدها یا بـرخـی ملینها ٢ ساعت قبل یا پس از تجویز تتراسیکلین؛
- مصرف آهن ٢ ساعت قبل یا ٣ ساعت بعد از تتراسیکلین؛
- کاهش جذب دارو در مصرف سولفات روی؛
- تقویت اثر داروهـای ضـدانـعقادی خوراکـی در مـصرف همزمان؛
- اثر سینرژیستیکی ضدقارچی در مصرف بـا آمـفوتریسین ؛
- پـرهیز از مـصرف هـمزمان داروهای ضداسهال حاوی کائولین یا پکتین؛
- خطر بروز مسمومیت با لیـتیوم در مـصرف هـمزمان بـا تتراسیکلین؛
- کاهش اثر ضد بارداری قرصهای ضد بارداری خوراکـی حاوی استروژن؛
- پرهیز از مصرف همزمان تتراسیکلین، با متوکسی فلوران (بیهوشکننده) چه قبل از عمل و چه بعد از عمل؛
- جلوگیری از جذب تتراسیکلین در مصرف همزمان بیکربنات سدیم خوراکی؛
- افزایش سمیت کلیوی دارو در مصرف همزمان با دیورتیکها؛
- احتمال افزایش فشار خوشخیم داخل مـغزی بـه مـیزان بـیشتر در مـصرف همزمان با رتینوئید؛
- افزایش غلظت دیگوکسین و تئوفیلین؛
- افزایش اثـرات کـمی متوترکسات و آلکالوئیدهای ارگوت
آزمایشگاهی:
- مثبت کاذبشدن نتیجه آزمایش قند ادرار انجام شده به وسـیله سـولفات مس و مـنفی کاذبشدن نتیجه آزمایش قند ادرار به وسیله گلوکز اکسیداز؛
- اختلال در اندازهگـیری کـاتکولامین های ادراری با روش فلوئورومتریک و افزایش کاذب مقادیر گزارش شده.
موارد منع مصرف و احتیاط:
منع مصرف: حساسیت به هر یک از داروهای این دسته، کودکان زیر ٨ سال.
احتیاط: بیماران در معرض نور خورشید، اختلال عملکرد کلیه یا کبد.
عوارض جانبی:
شایعترین: حالت تهوع، استفراغ، اسهال، بیاشـتهایـی، نفخ، دلدرد، احسـاس سـوزش و درد در نـاحیه اپیگاستر، استوماتیت، گلوسیت، دیسفاژی، رشد بیش از حد کاندیدا، تغییر رنگ دندان
مهمترین: واکنشهای حساسیتی شامل راش، اریـتم، درمـاتیت پـوسته ریزی دهـنده، سـندرم اسـتیونس جانسون، خارش، کهیر، آنژیوادم، درگیری ریوی، ائوزینوفیلی، آسـم، آنافیلاکسی، پورپورای آنافیلاکـتوئید، پریکاردیت، تشدید بیماری SLE ، واکنش شبه بیماری سرم، تب، سردرد، آرترالژی، ازوفاژیت، زخم مری، کولیت با غشایکاذب، واکنشهای حساسیتی به نور خورشید.
از عوارض مهم دیگر، افزایش BUN خون با یا بدون افزایش کراتـی نین خون، تـولید سـندرم فـانکونی برگشت پذیر با علایم حالت تهوع، استفراغ، لتارژی، پلی دیپسی، پلیاوری، گـلیکوزوری، آمـینواسـیدوری، فسفاتوری، پروتئینوری اسیدوز هیپوکالمی، به ندرت سمیتکبدی، احتمال ترومبوفلبیت در مصرف وریدی طولانی، تزریق عضلانی دردناک.
سایر عوارض: برفی دهان، عوارض هماتولوژیک شامل لوکوسیتوز، نوتروپنی، لکـوپنی، لنـفوسیتهای آتــیپیکال، گــرانــوالسیون سمی در گـرانـولوسیتها، آنـمی هـمولیتیک، تـرومبوسیتوپنی، پـورپورای ترومبوسیتوپنیک، افـزایش دفـع ادراری اسـید اسکـوربیک، کـاهش سـطح اسـید اسکـوربیک مـوجود در لکوسیتها، به ندرت واکنش جاریش هگزایمر در درمان تب مالت یـا سـیفلیس بـا عـلائم زیـر:
سردرد، تب و لرز، بیحالی، درد عضلانی، لکوسیتوز، (درمان با استراحت و مصرف آسپیرین)، به ندرت در نــوزادان افــزایش فشـار داخل جمجمهای و بـرجسـتگی ملاح. تـغییر رنگ غده تـیروئید بـه شکـل میکروسکوپیک به قهوهای – مشکی. کمبود ویتامین در بدن در مصرف طولانی مدت بـه خـصوص در سالمندان. افزایش دفع اسید فولیک و ریبوفلاوین و کاهش غلظت سـرمی ویـتامین B6 و B12 و اسـید پانتوتنیک.
مصرف در بارداری و شیر دهی:
مسمومیت و درمان:
توجهات پزشکی – پرستاری ، آموزش بیمار – خانواده:
- تهیهکشت و آنتی بیوگرام قبل از درمان و حین درمان؛
- بررسی عملکردکلیوی،کبدی و هماتولوژیک بیمار قبل از درمان و به صورت دورهای حین درمان؛
- بروز اسهال ممکن است نشانه کولیت با غشای کاذب باشد؛
- معاینه مرتب زبان و مخاط دهان و توجه به عفونت ثانویه؛
- در صورت درمان وریـدی کنترل مایعات دریافتی و حجـم ادرار بیمار و تغییر رنگ ادرار وی؛
- ایجاد سـندرم فـانکونی در مـصرف داروی تاریخ گذشته؛
- عوامل خرابکننده تتراسیکلین، در معرض نور، گذشت زمان، انبارشدن به شکـل نامناسب، رطوبت وگرما و سرمای بسیار شدید؛
- مصرف با یک لیوان آب و پر و بـا مـعده خـالی (یک ساعت قبل از غذا یا ٢ ساعت بعد از غذا)؛
- در صورت وجود علایم گوارشی، مصر ف دارو همراه با غذا؛
- مصرف سوسپانسیون در صورت عدم امکان مصرف قرص برای بیمار؛
- گرفتن سابقه حسـاسیت نسبت به داروهای تزریقی در صورت نیاز به تجویز فرم تزریقی تـتراسـیکلین (حـاوی پـروکائین است)؛
- تهیه محلول جهت تزریق عضلانی: افزودن Ycc آب مقطر یا کلریدسدیم ٠.٩ درصد به ویال حاوی پودر تتراسیکلین، قابل نگهداری در درجه حرارت اتاق تا ٢۴ ساعت؛
- تزریق عضلانی در یک عـضله بزرگ مثلا سرین و تعویض مرتب محل تزریق؛
- تزریق عضلانی بسیار دردناک است و احتمال ایجاد سفتی و تحریک در محل تزریق.
- مراقبت از وضعیت کارکرد گوارشی به خصوص اسهال و اطلاع به پزشک در صورت بروز؛
- رعایت بهداشت ناحیه دهان، پوست و مـقعد؛
- پـرهیز از قـرارگـرفتن در معرض نور خورشید هنگام درمان و تا چند روز پس از قطع دارو؛
- احتمال ایجاد ازوفاژیت و زخم مری در صورت مصرف دارو در زمان خواب و با میزان کمی آب؛
- پرهیز از تماس انواع موضعی بـا چشـم، دهان یا بینی و احتمال رنگیشدن لباس؛
- محل مورد نظر برای مصرف موضعی باید ابـتدا بـا آب و صابون شسته شود و بعد خشک شود، سپس مصرف دارو.
- احتمال ایجاد احساس سوزش در مصرف موضعی، در صورت ادامهداربودن این عارضه مراجعه به پزشک؛
- پوست بیمار مصرفکننده فرم موضعی دارو دارای فلورسانس زرد کمرنگ تا سبز در زیر پرتو فرابنفش یـا نـور سـیاه؛
- فـرم مـوضعی حـاوی سولفیت که ایجاد حساسیت در افراد مستعد حساس مینماید؛
- در صورت مصرف جهت درمان جوش صورت در بیشتر موارد پاسخ به درمان ظرف مدت دو تا هشت هفته و گاه تا ١٢ هفته.