لکنت زبان یک اختلال گفتاری است که باعث تکرار، کشش یا توقف ناگهانی در جریان گفتار میشود. این اختلال میتواند از دوران کودکی شروع شده و تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. اما خبر خوب این است که با روشهای درمانی مدرن، میتوان لکنت زبان را بهبود بخشید. درمان لکنت زبان، به مفهوم بازسازی و اصلاح دیدگاه ها، ارتباطات و واکنش های آسیب دیده می باشد. همه این موارد خارج از ذهنیت خود شخص نیست.
در این مقاله راهکار مؤثر که در کلینیک گفتار درمانی فرهمندپور برای درمان لکنت زبان در بزرگسالان و لکنت زبان در کودکان استفاده میشود، معرفی شده است.
لکنت زبان حریفی نیست که بتوان با آن زور آزمایی کرد. اگر کسی بخواهد با لکنت خویش مبارزه نماید ، مانند شخصی است که می خواهد با خودش کشتی بگیرد. جنبه های درمان لکنت زبان نکاتی هستند، که به بازسازی و اصلاح نیاز دارند نه به مبارزه و کشتی گرفتن، زیرا لکنت زبان چیزی جدا از کلیت خود شخص لکنت دار نیست و نمی توان آن را زمین زد.
فاکتور های اساسی درمان لکنت زبان
برای یافتن روش صحیح درمان لکنت زبان که منجر به درمان پایدار شود، به چند فاکتور اساسی نیاز داریم که به یکدیگر متصل هستند:
علت یابی دقیق: شاه کلید ورود به دروازه لکنت، درک علمی این نکته است که چگونه آغاز میشود؟
تعریف جامع و کامل: پس از علت یابی، این عارضه پیچیده را می توان به درستی تعریف کرد.
یافتن روش درمان : روش صحیح درمان لکنت بزرگسالان و درمان لکنت زبان در کودکان، بر اساس تعریف آن ها شکل می گیرد.
بسیاری از روش های درمان لکنت زبان، فقط اندام های گفتاری شامل زبان، دندان ها، حنجره و لب ها را هدف می گیرند و تلاش می کنند با اصلاح تلفظ و ارائه نصیحت ها و توصیه هایی، لکنت ظاهری شخص را از بین ببرند. شاید چنین روش هایی بتوانند برای مدت محدودی بر گفتار ما تاثیر مثبتی بگذارد، اما لکنت ذهنی و آسیب های ارتباطی و دیدگاهی، از علل بازگشت لکنت زبان می باشد.
۱. ارتباطات گفتاری در درمان لکنت زبان
مشکلی مانند لکنت زبان علاوه بر زمان، به چند شاخه شناختی و تجربی نیاز دارد که مهم ترین آن ها شناخت و تجربه ی گفتار در ارتباطات گوناگون می باشد.
موضوع ارتباطات به این مفهوم است که شخص علاوه بر درک توانایی ها و موقعیت خویش، باید موقعیت های دیگران را در ارتباطات گفتاری ، تجربه نموده تا بتواند گفتار خود را به خوبی هدایت کند. در کلینیک گفتار درمانی فرهمندپور، از طریق فعالیت و تمرین هدفمند مستمر در گروه درمان، به اصلاح و بازسازی منطق، معیار، دیدگاه ها و بخصوص ارتباطات آسیب دیده پرداخته می شود.
گروه درمان لکنت زبان مانند بستری است تا شخص بتواند با فعالیت در آن، تعامل با دوستان و همچنین هدایت گفتار درمان، توانایی های شناختی و تجربی خود را افزایش داده و آن را در محیط های دیگر گسترش دهد.هنگامی که صحبت از طی مسیر درمان می شود، همراهان گرامی باید بدانند، که روش درمان لکنت زبان فرمول پذیر نیست که بتوان ماهیت و روند آن را بیان کرد ، بلکه لازمه اش مانند زندگی انسان ، حرکت، تجربه و تغییر است.این نکته نشان می دهد که درمان لکنت زبان، گسترده تر از آن است که شخص بتواند بدون راهنما مسیر درمان را طی نماید.
برای اصلاح همزمان سه جنبه ی درمان، لازم است شخص ضمن آموزش و اجرای تکنیک های گفتاری، با هماهنگی مربی به درمان لکنت را آغاز کند. گروه درمان به مفهوم جامعه ای کوچک، ولی سازمان یافته است تا جوان بتواند با فعالیت های مختلف، ارتباطات گفتاری و دیدگاه های آسیب دیده خود را اصلاح و باز سازی نماید.شاید اگر به وظایف گفتار درمان بپردازیم ، بهتر بتوان روش درمان لکنت زبان را درک کرد.
۲. ابزار های درمان لکنت
درمان لکنت زبان متناسب با شرایط هر فرد از جمله شدت و نوع لکنت و سن افراد با یکدیگر متفاوت است. گفتاردرمانی یکی از روشهای اصلی برای درمان لکنت است که شامل تکنیکهای مختلفی برای بهبود روانی گفتار و کاهش تکرارها و کششها میشود.
- محیط درمان مناسب
- آموزش تکنیک های گفتار درمانی و انواع اختلالات گفتاری مناسب
- گروه درمان منظم و هدفمند
- فعالیت های خارج از محیط درمان
- هدایت شخص در طول مسیر درمان
از جمله مهم ترین ابزار هایی است که در طول درمان لکنت زبان به درمانجویان کمک میکند.
۳.راهنمایی حرفه ای در طول مسیر درمان لکنت زبان
شاید عده ای تصور کنند هدایت به این مفهوم است که گفتار درمان دست درمان جو را می گیرد و او را با دستورالعمل هایی از پیچ و خم های مسیر درمان می گذارند. باید دانست هیچ کس غیر از خود شخص لکنت دار نمی تواند به لکنت ذهنی از جمله خاطرات منفی ، پنهان کاری ها و عوارض لکنت خویش به خوبی دست یافته و آن را لمس نماید، زیرا همه ی آن ها در پس واکنش های تو در تو و چند لایه ی ذهنی او و طی سال های زیاد شکل گرفته اند.
آن چه را که گفتار درمان می تواند ببیند یا درک کند، فقط واکنش هایی است که شخص گهگاه در محیط درمان از خود بروز می دهد. در مراحل مختلف درمان لکنت زبان، درمان گر می تواند با بررسی و درک لکنت ذهنی خویش، به تدریج به اصلاح و تغییر ذهنیتی بپردازد که کسی غیر از خود او نمی تواند به آن دسترسی داشته باشد. گفتار درمان ضمن راهنمایی های به موقع، شرایطی فراهم می کند تا شخص بتواند با لکنت ذهنی خویش روبرو شود، آن را بررسی نماید و به اصلاح و بازسازی آن بپردازد.
درمان لکنت زبان در بزرگسالان
درمان لکنت در بزرگسالان چالشهای خاص خود را دارد. بسیاری از بزرگسالان که از کودکی دچار لکنت بودهاند، ممکن است رفتارهای ثانویهای مانند اجتناب از موقعیتهای گفتاری یا تنشهای فیزیکی شدید را تجربه کنند. این رفتارها میتوانند به مرور زمان به عادات ناسازگار تبدیل شوند و درمان را پیچیدهتر کنند.
درمان لکنت در بزرگسالان معمولاً شامل تکنیکهای گفتاردرمانی، مدیریت استرس و اضطراب است.
مزایای درمان لکنت زبان
درمان لکنت زبان میتواند تأثیرات مثبت زیادی بر زندگی افراد داشته باشد. این درمانها به بهبود روانی گفتار، کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس کمک میکنند. همچنین، افرادی که تحت درمان لکنت قرار میگیرند، معمولاً در موقعیتهای اجتماعی و شغلی بهتر عمل میکنند و کیفیت زندگی آنها بهبود مییابد.
نقش خانواده در درمان لکنت
نقش خانواده در درمان لکنت زبان بسیار حیاتی است. حمایتهای خانوادگی میتواند روند درمان را تسریع کرده و به کاهش استرس کودک کمک کند. خانوادهها باید با تکنیکهایی که توسط گفتاردرمانگران آموزش داده میشود، آشنا شوند و این تکنیکها را در محیط خانه پیاده کنند.
به عنوان مثال:
- ایجاد فضای آرام برای گفتار: خانوادهها باید فضایی ایجاد کنند که کودک احساس راحتی در صحبت کردن داشته باشد و از هر گونه تنش یا فشار اضافی جلوگیری کنند.
- الگوی گفتاری مناسب: والدین میتوانند با آهسته و واضح صحبت کردن، الگوی مناسبی برای کودک خود باشند و به او کمک کنند تا گفتار خود را بهبود بخشد.
درمان لکنت زبان در کودکان
لکنت زبان کودکان یکی از نگرانیهای رایج والدین است. بسیاری از کودکان در دوران رشد زبانی خود دچار مرحلهای از لکنت میشوند که به عنوان لکنت رشدی شناخته میشود. این مرحله معمولاً بین سنین ۲ تا ۵ سالگی اتفاق میافتد و ممکن است با گذشت زمان به خودی خود برطرف شود. با این حال، در برخی موارد، لکنت پایدار باقی میماند و نیاز به مداخله حرفهای دارد.
درمان لکنت در کودکان معمولاً با گفتاردرمانی شروع میشود. گفتاردرمانگران از تکنیکهایی مانند آهسته گفتار و انتقال هموار استفاده میکنند تا به کودکان کمک کنند روانتر صحبت کنند. همچنین، والدین نقش مهمی در حمایت از کودک خود دارند. آموزش والدین در مورد چگونگی ایجاد محیطهای حمایتی و کاهش فشار گفتاری بسیار مؤثر است.
برخی از راه کار های مفید برای والدین شامل موارد زیر است:
- صبوری و حمایت: والدین باید به کودک خود فرصت دهند تا بدون قطع شدن صحبت کند و از تکمیل جملات کودک خودداری کنند.
- مدیریت فشار: فشار بر کودک برای صحبت کردن به شکل “درست” میتواند لکنت را تشدید کند. بهتر است به کودک اجازه داده شود به شیوهای که راحت است، صحبت کند.
- تمرکز بر نقاط قوت: والدین باید به جای تمرکز بر مشکلات گفتاری کودک، بر نقاط قوت او تمرکز کنند و تلاشهای او را تحسین کنند.
نتیجهگیری
درمان لکنت زبان نیاز به صبر و حمایت دارد. با استفاده از تکنیکهای گفتاردرمانی، دستگاههای الکترونیکی، و حمایتهای روانی، افراد میتوانند به مرور زمان روانتر صحبت کنند و اعتماد به نفس بیشتری در مواجهه با موقعیتهای اجتماعی داشته باشند. همچنین، حمایت خانواده و مشاورههای حرفهای نقش مهمی در بهبود وضعیت افراد مبتلا به لکنت ایفا میکند.