گال، جرب، خارشتَک یا خارشَک، نامهای نوعی بیماری پوستی است که توسط انگلی به نام کنه گال ایجاد میشود. این بیماری در تمامی ردههای سنی و حتی میان حیواناتی مانند سگ، گربه و جوندگان نیز مشاهده میشود و با بروز علائمی مانند التهابات پوستی شدید، تاولهای ریز، پوسته پوسته شدن، خارش و زخمهای عفونی، باعث ناراحتی بیمار میشود. در این مقاله با بیماری گال، انواع آن در حیوانات و انسانها، روشهای درمان و همچنین نکاتی در خصوص پیشگیری از آن آشنا خواهیم شد. اگر شما نیز با این بیماری مواجه شدهاید یا در معرض ابتلا به آن هستید، تا انتها با ما همراه باشید.
بیماری گال چیست و چه علائمی دارد؟
گال یکی از بیماریهای پوستی نام دارد که عامل ایجاد آن، کنه گال با نام علمی Sarcoptes scabiei است. کنه گال اندازه بسیار کوچکی دارد و با چشم غیر مسلح، قابل مشاهده نخواهد بود. این انگل میکروسکوپی به لایه بالایی پوست نفوذ میکند و حفرههای مختلفی را در این نواحی به جا میگذارد. ایجاد حفرهها و ترشح بزاق و مدفوع این کنه، با واکنشهای آلرژیک در پوست همراه است و باعث ایجاد التهاب در نواحی مختلف بدن میشود.
کنههای گال با تخمریزی داخل پوست نیز باعث اذیت بیمار میشوند. تعداد این کنهها هنگام هجوم به داخل پوست، بسیار زیاد است و با تولیدمثل و تخمگذاری، چند برابر هم میشوند. در این صورت علائمی مانند خارش شدید، بثورات پوستی، تاولهای ریز، پوسته پوسته شدن، گرههای تودهای و زخمهای عفونی به وجود میآید.
داروهای درمان قطعی گال
باوجوداینکه عوارض ناشی از گال میتواند درجات بسیار شدیدی داشته باشد و سلامت بیمار را تهدید کند، اما در صورت اقدام سریع، بهراحتی قابل درمان خواهد بود. برای درمان قطعی گال، برخی داروهای خوراکی، پمادها و کرمهای موضعی تجویز میشوند که میتوانید در ادامه مشاهده کنید. توجه داشته باشید که این داروها تنها باید با تشخیص پزشک و درنظرگرفتن شرایط بیمار مصرف شوند و مصرف خودسرانه آنها ممکن است با عوارض جانبی مختلف همراه باشد.
- کرم پرمترین
- کرم بنزیل بنزوات
- لوسیون های حاوی گوگرد
- کرم کروتامیتون
- لوسیون لیندان
- قرص ایورمکتین
- قرص آلبندازول
- کرمهای استروئیدی
- آنتیبیوتیک
- آنتیهیستامین
دلایل ابتلا به گال چیست؟
سبک زندگی شخصی و همچنین عدم رعایت بهداشت شخصی را میتوان اصلیترین عامل ابتلا به بیماری گال نام برد. این بیماری قدرت انتقال بسیار بالایی دارد و معمولاً طی تماس فیزیکی، استفاده از وسایل دیگران و زندگی در محیطهای آلوده گسترش مییابد.
ارتباط با بیمار
اولین عامل ابتلا به گال، تماس مستقیم با فرد مبتلاست. کنههای عامل این بیماری میتوانند از طریق تماسهای فیزیکی نزدیک مانند بغل کردن، روبوسی، دست دادن و رابطه جنسی، از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. مطالعات اخیر نشان داده است که کنههای گال میتوانند از طریق سرفه، عطسه و حتی صحبت کردن نیز منتقل شود. این کنهها بهخاطر اندازه بسیار کوچکی که دارند، بهراحتی در هوا معلق میمانند و به همراه قطرات ریز ناشی از عطسه و سرفه، روی سطوح مختلف مینشینند.
اشتراک گذاری وسایل
کنههای گال امکان زنده ماندن تا ۷۲ ساعت خارج از بدن میزبان را دارند. این کنهها میتوانند در وسایل شخصی بیمار مانند لباس، ملافه، حوله و… وجود داشته باشند و از طریق استفاده و تماس با پوست، بهسرعت به شخص دیگر منتقل شوند.
قرارگرفتن در محیطهای شلوغ یا بسته
شیوع بیماری گال معمولاً در محیطهای شلوغ یا بسته که نظافت شخصی کمتر در آنها رعایت میشود، بیشتر است. قرار گرفتن در محیطهایی مانند خانههای سالمندان، زندانها، خوابگاهها، کمپهای پناهندگی و… می میتواند احتمال ابتلا به این بیماری پوستی را افزایش دهد.
سیستم ایمنی ضعیف
ابتلا به گال در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، بیشتر مشاهده میشود. سالمندان، بیماران مبتلا به HIV، مبتلایان به بیماریهای مزمن، افراد تحت شیمیدرمانی و همچنین کسانی که بهتازگی پیوند عضو انجام دادهاند، در صورت قرار گرفتن در معرض این بیماری ممکن است سریعتر مبتلا شوند.
بهداشت شخصی نامناسب
هرچند کنههای گال میتوانند هر شخصی را درگیر کنند، اما احتمال ابتلا به درجات شدید این بیماری در افرادی که بهداشت شخصی نامناسبی دارند، بیشتر خواهد بود. حمامکردن منظم، تمیز نگهداشتن لباسها و عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران میتواند احتمال انتقال این بیماری را کاهش دهد و به عنوان روشهایی برای پیشگیری از گال نیز محسوب می شود.
آیا گال در استخر منتقل میشود؟
همانطور که گفته شد، محیطهای عمومی مکانی مناسب برای انتقال بیماری گال هستند. باتوجهبه این مورد، نگرانیهای زیادی در خصوص احتمال انتقال گال در استخر وجود دارد. هرچند گسترش کنههای گال در آب بهندرت اتفاق میافتد، از نمیتوان از ابتلا به این بیماری در استخر چشمپوشی کرد.
به طور کلی، انتقال کنهها در آب وجود نخواهد داشت؛ بهخصوص اگر آب استخر ضدعفونی شده باشد. بااینحال محیط گرم و مرطوب استخر، شرایط مناسبی را برای رشد کنهها و انتقال آنها از فردی به فرد دیگر مهیا میکند. استفاده از حولههای مشترک یا استراحت روی صندلیهای موجود، میتواند انتقال این بیماری را در استخرهای عمومی تسهیل کند و باعث بیماری سایر افراد شود.
انتقال گال از حیوانات به انسان ممکن است؟
همانطور که گفته شد، بیماری گال علاوه بر انسانها، میتواند حیوانات را نیز درگیر کند. گال حیوانی مانند جرب سگ یا گربه، تفاوتهای زیادی با گال معمولی دارد؛ به همین دلیل نمیتواند به انسان منتقل شود. کنههایی که باعث ایجاد علائم بیماری در انسانها میشوند، عموماً از نوع Sarcoptes scabiei و Ornithonyssus bacoti هستند؛ در حالی کنههای خاص حیوانات شامل انواع Sarcoptes canis میشوند. بااینوجود، انواع مختلف گال چه در حیوانات و چه در انسانها، علائم نسبتاً یکسانی دارند و باید بهسرعت درمان شوند.
آیا بیماری گال کشنده است؟
گال بهعنوان یک بیماری پوستی آزاردهنده شناخته میشود که میتواند درجات مختلفی داشته باشد. برای مثال نوع خاصی از این بیماری که گال پوست سر نام دارد، تنها فولیکولهای مو و پوست سر را درگیر میکند و به سایر نقاط بدن آسیب نمیرساند. در طرف دیگر، انواع شدیدتر این بیماری مانند گال نروژی یا پوستهدار قرار دارند که میتوانند تمامی بدن را با مشکلات پوستی شدید درگیر کنند.
بهطورکلی، بیماری گال تنها میتواند علائم پوستی را در شخص بیمار ایجاد کند و روی سایر ارگانهای بدن تأثیری نخواهد داشت. اما عوارض ثانویه این بیماری که معمولاً ناشی از خاراندن بیش از حد زخم یا عفونتهای باکتریایی هستند، میتوانند خطرساز باشند. درصورتیکه میزان عفونت زیاد باشد و به لایههای عمیقتر پوست نفوذ کند، احتمال ایجاد آسیبهای کلیوی وجود خواهد داشت. در این صورت بیمار با علائمی مانند قهوهای شدن ادرار، وجود خون در ادرار، فشارخون بالا، ورم کردن دستوپا و تب شدید همراه میشود که در موارد شدیدتر، نارسایی در سیستمهای حیاتی بدن و حتی مرگ را در پی دارد.
محیط آلوده به گال را چگونه تمیز کنیم؟
یکی از مهمترین نکات برای درمان گال، ضدعفونیکردن محیط آلوده است. کنههای گال از خون بدن تغذیه میکنند و در غیر این صورت، نمیتوانند زنده بمانند. به همین دلیل بهترین روش برای تمیزکردن محیط آلوده به گال، گرسنه نگهداشتن انگلهاست. برای تمیزکردن محیط آلوده به گال میتوانید مراحل زیر را انجام دهید.
- شستشوی تمامی لباسها، ملافه، تشک، روبالشی و… در آب داغ و خشککردن آنها در محیط آزاد
- جاروکشیدن فرشها و مبلمان
- سمپاشی و ضدعفونیکردن محیط با پاککنندههای قوی مانند وایتکس
- ترک محیط برای حداقل ۷۲ ساعت