یک ماسک سه لایه استاندارد چه ویژگی‌های دارد؟

ماسک ۳ لایه که با نام ماسک جراحی و یا ماسک پرستاری نیز شناخته می‎شود، عنوان ماسکی یک‌بار مصرف است که از سه لایه تشکیل شده. این ماسک‎ها معمولاً در هنگام مواجهه به بیماران جهت جلوگیری از انتقال برخی بیماری‌ها از بیمار به کادر درمان و بالعکس صورت می‎گیرد. اما در شرایط کرونایی، این ماسک مورد استفاده عموم قرار گرفت.

ماسک سه لایه؛ در ساده‌ترین حالت از دو لایه پارچه بی‌بافت به نام اسپان باند (که در طرفین ماسک قرار می‎گیرد) و یک لایه پارچه بی‌بافت به نام ملت بلون که لایه وسطی را شکل می‎دهد تشکیل می‎شوند. این سه لایه حداقل لایه‎های یک ماسک است که بتواند کار محافظتی را به درستی انجام دهد.

لایه‎های اسپان باند معمولاً باعث عدم تماس قسمت فیلتر (ملت بلون) با محیط بیرون شده و از این طریق باعث دیرتر آلوده شدن و افزایش طول عمر ماسک می‎شوند. این لایه‎ها معمولاً نقش چندانی در فیلتراسیون ندارند.

استاندارد ماسک سه لایه

جالب است بدانید طرز تهیه پارچه‎های تولید ماسک به صورت پاشش مذاب پلیمرهای آن‎ها روی یک سری جمع‌کننده است (یعنی فاقد تار و پود هستند). بنابراین، امکان این‌که برخی قسمت‎های پارچه نسبت به برخی نقاط دیگر تراکم بیشتر یا کمتر داشته باشند وجود دارد. این پارچه‎ها به صورت وزنی به فروش می‎رود و در نتیجه، انواع متفاوتی دارد؛ مثلاً اسپان باند ۲۰ گرمی یا ملت بلون ۳۰ گرمی. منظور از گرم در این پارچه‎ها وزن یک مترمربع از آن‎ها است.

ناگفته پیداست که ماسک استاندارد سه لایه باید دارای پارچه‌ای با گرماژ مطلوب باشد. صرف تشکیل شدن یک ماسک از سه لایه (اسپان-ملت-اسپان) آن را مناسب استفاده نمی‎کند. بلکه باید وزن این پارچه‎ها که نمودی از تراکم آن‌هاست هم در مقادیر حداقلی باشد که بتواند کار فیلتراسیون را به درستی انجام دهد.

استاندارد گرماژ ماسک‌های سه لایه

طبق الزامات فنی تولید انواع ماسک سه لایه منتشرشده توسط اداره کل تجهیزات پزشکی (IMED) با شماره QM99912 به تاریخ ۱۲ آذر ۱۳۹۹، ماسک سه لایه پیشنهادی برای استفاده توسط کادر درمان دارای دولایه اسپان‌

باند ۲۵ گرمی و یک لایه ملت بلون ۲۵ گرمی باشد. برای استفاده عموم این اعداد برای اسپان باندها ۲۵ گرم و برای ملت بلون ۱۷ گرم می‎باشد.

به عبارت دیگر، اگر ماسک مورد استفاده شما از پارچه‎های سبک‌تری تهیه شود، توانایی مناسبی در فیلتراسیون نخواهد داشت. البته اگر پارچه دیگری بتواند فیلتراسیون مناسب داشته باشد و تولیدکننده بتواند این موضوع را با تستی مناسب اثبات کند، می‎تواند از آن نوع پارچه در تولیدات خود استفاده کند.

شکل ظاهری انواع ماسک سه لایه

از نظر شکل نیز ماسک‎های سه لایه باید دارای ابعاد و شکل معین باشند. این ماسک‎ها مستطیل شکل، دارای ابعاد ۹/۵ در ۱۷/۵ سانتیمتر بوده و معمولاً دارای سه پیله هستند.

ماسکهای سه لایه در نوع عمومی دارای دو عدد کش هستند که حداقل طول کش ۱۵ سانتیمتر می‎باشد.

این ماسک‎ها حتماً باید دارای گیره بینی باشند تا بتوانند نفوذ هوا از اطراف بینی را کنترل کنند.

انواع تولیدکننده ماسک سه لایه

به‌غیر از شکل و مشخصات ذکرشده در بالا که همگی از الزامات اداره کل تجهیزات پزشکی است، بهتر است بدانید این ماسک‎ها می‎توانند به صورت صنعتی و غیرصنعتی تولید شوند.

در تولید صنعتی این ماسک‎ها با تجهیزات اتوماتیک و نیمه‌اتوماتیک ساخته می‎شوند، تمامی دوخت‎ها به صورت التراسونیک بوده و نصب کش بر روی بدنه ماسک هم به صورت التراسونیک انجام می‎شود. روش التراسونیک یک نوع دوخت با استفاده از امواج فراصوت است. در انواع غیرصنعتی دوخت‎های ماسک با استفاده از چرخ خیاطی انجام می‎شود و همچنین اتصال کش به بدنه با استفاده از چرخ خیاطی و یا چسب حرارتی یا گرانوله انجام می‎شود.

چرا ماسک ۳ لایه غیرصنعتی نخریم؟

در هر دو شکل تولید، ماسک توانایی کارکرد مناسب را دارد. اما بهتر است در نظر داشته باشید ماسک‌هایی که به صورت غیر صنعتی تولید می‎شوند، ممکن است توسط افرادی که به دوخت و اتصال کش‎ها می‎پردازند، آلوده شوند. منظور از آلودگی هم آلودگی‎های بیولوژیک (باکتری، ویروس) و هم آلودگی‎های شیمایی و فیزیکی است. پس در استفاده از این نوع ماسک‎ها باید به این نکته توجه کرد.

استاندارد قدرت فلیتراسیون و افت فشار ماسک های سه لایه

مطلب مهم دیگر در ماسک‎های سه لایه قدرت فلیتراسیون و افت فشار است. یعنی یک ماسک سه لایه باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا مطمئن شویم درست کار می‎کند. برای این مطلب بهتر است با چند اصطلاح آشنا شوید:

• کارایی پالایش باکتری یا Bacterial Filtration Efficiency که با BFE هم معروف است عبارت است از کارایی ماسک به عنوان سدی در مقابل عبور باکتری‎های معلق در هوا.
• کارایی پالایش ذرات یا Particle Filtration Efficiency که با PFE هم معروف است عبارت است از کارایی ماسک به عنوان فیلتر حذف‌کننده ذرات (ذرات ویروسی هم در این قسمت قرار می‎گیرند).
• قابلیت تنفس یا اختلاف فشار که با ΔP نشان داده می‎شود و عبارت است از نفوذ هوا در ماسک با اندازه‌گیری اختلاف فشار در دو طرف ماسک در شرایط خاص دمایی، جریان هوا و رطوبت تعیین می‎گردد.

بر طبق الزامات اداره کل تجهیزات پزشکی ماسک‎های سه لایه برای استفاده عمومی باید دارای حداقل ۷۰ درصد BFE باشند که با قدرت فیلتر کردن ذرات ۳ میکرومتری (هر میکرومتر ۱ میلیونیوم متر یا ^۶-۱۰ می‌باشد) اندازه‌گیری می‎شوند.  مقدار PFE هم برای این ماسک‎ها ۷۰ درصد است که با اندازه‌گیری قدرت فیلتراسیون ذرات ۰/۱ و ۳ میکرومتری مشخص می‎شود. در نهایت  ΔP این ماسک‎ها حداکثر ۳۰ پاسکال است.

ماسک سه لایه اگر برای بیماران کرونایی استفاده شود باید دارای حداقل BFE   و PFE 90 درصد و ΔP حداکثر ۳۰ پاسکال است.

ماسک سه لایه برای استفاده کادر درمان باید دارای حداقل BFE  ۹۸ درصد، حداقل  PFE 95 درصد و ΔP حداکثر ۳۵ پاسکال باشد.

این تست‎ها توسط مراکز مورد تأیید اداره کل تجهیزات انجام و گواهی آن‎ها در سوابق شرکت‎های تولیدی معتبر و دارای مجوز موجود است.

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که با توضیحات بالا مشخص می‎شود، اگر شخصی مبتلا به ویروس باشد و علائم نداشته باشد و از ماسک عمومی استفاده کند، احتمال آلوده کردن اطرافیانش وجود خواهد داشت.

استاندارد ماسک سه لایه در هنگام مصرف

متأسفانه قضیه استاندارد کردن ماسک‎ها به همین جا ختم نمی‎شود. بعد از داشتن طراحی و شکل مناسب، پارچه‎های استاندارد و تأییدشده و پاس کردن تمامی تست‎های الزامی، قسمت بعدی مهم در ماسک‎های سه لایه مصرف‌کننده و طریقه مصرف است.

توجه به این نکته ضروری است که تمامی تست‎های ذکرشده از پارچه ماسک انجام می‎شود. یعنی وضعیت با وقتی که ماسک رو صورت قرار می‌گیرد، تفاوت دارد.

در این مورد مبحث نفوذ، نشتی و یا leakage مطرح می‎شود. به عبارت دیگر، این مبحث به این مقوله می‎پردازد که چه‌قدر از هوای ورودی به سیستم تنفسی فرد از ماسک رد نشده و فیلتر نمی‎شود. همه ما در استفاده از ماسک‎ها متوجه ورود و خروج مقداری هوا از اطراف گیره بینی، انتهای ماسک روی گونه‎ها و گاهی زیر ماسک (در ناحیه زیر چانه) شده‌ایم. هر قدر راه‌های نفوذ هوای غیرفیلترشده بیشتر باشد، کارایی ماسک بیشتر افت خواهد کرد. بنابراین، پوشیدن صحیح ماسک برای تکمیل عملکرد صحیح آن ضروری است.

مدت زمان استفاده از ماسک سه لایه

بهتر است از هر ماسک تنها یک بار استفاده کنید و پس از یک بار مصرف آن را دور بیندازید.

اما حداکثر استفاده از ماسک سه لایه چقدر است؟ این مسئله بستگی زیادی به محل استفاده و شرایط آب و هوایی دارد. اگر به محل آلوده و پررفت‌وآمد مانند بیمارستان‌ها، بانک‎ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‎روید، شاید در عرض ۲ ساعت نیاز به تعویض ماسک داشته باشید. اما قطعاً این زمان در هوای آزاد و یا مراکز کار خلوت‌تر، بیشتر است.

خرید ماسک سه لایه

حالا می‌توان سؤال کرد برای حفاظت بیشتر از خود و عزیزان و اطرافیانمان چه مواردی را در تهیه ماسک رعایت کنیم؟

در موقع خرید ماسک سه لایه سعی کنید از تولیدکننده‌های معتبر ماسک خریداری کنید. همچنین توجه کنید که ماسک دارای استانداردها و مجوزهای لازم باشد. علاوه بر این، تا حد امکان ماسک را از تولیدکننده صنعتی خریداری کنید و از خرید ماسک از تولیدکننده‌های غیرصنعتی و خانگی خودداری کنید.

نکات مهم در هنگام استفاده از ماسک سه لایه

در موقع پوشیدن ماسک به موارد زیر دقت کنید:

• ابتدا دست‌های خود را با آب و مایع دستشویی و یا محلول ضدعفونی‌کننده مناسب تمیز کرده و در یک محل تمیز اقدام به باز کردن بسته‌بندی ماسک کنید.
• ساختار و ظاهر ماسک را بررسی کنید تا از عدم وجود منفذ، پارگی و یا عدم کثیفی سطح ماسک اطمینان حاصل کنید.
• کش ماسک را چک کنید که در محل خود ثابت و محکم قرار گرفته باشند.
• برای یافتن سطح داخلی و خارجی ماسک باید به محل دوخت کش توجه کرد. کش به سطح داخلی ماسک متصل می‎شود، بنابراین سطح اتصال کش به ماسک، سطح داخلی آن است.
• ماسک را از طریق انتهای کش‎ها بین دو دست نگه دارید و دقت کنید تا گیره فلزی آن به سمت بالا باشد.
• ماسک را در همان حالت در جهت درست روی بینی و دهان گذاشته و کش‎های آن را پشت گوش‌های خود

محکم کنید.

• پس از این که ماسک به خوبی روی صورت شما قرار گرفت و توسط جابه‌جایی کش‎ها محکم شد گیره بینی را تنظیم کنید، تا ماسک روی تیغه بینی محکم شود.
• نفوذ غیرعادی هوا از اطراف بینی، زیر ماسک (زیر چانه) و انتهای ماسک روی گونه‎ها را چک کنید.