کمبود آهن چیست و چه علائمی دارد؟ روش‌های درمان کمبود آهن خون

زمانی که میزان آهن موجود در بدن افراد کمتر از سطح استاندارد باشد، شاهد پایین آمدن سطح گلبول‌های قرمز در خون خواهیم بود. علت این است که هموگلوبین‌های موجود در خون به وسیله آهن ساخته می‌شوند و در صورت نبود این هموگلوبین‌ها، عملکرد رساندن اکسیژن به بقیه قسمت‌های بدن دچار مشکل می‌شود.

این قضیه می‌تواند به مشکلاتی مانند اختلال در عملکرد عضلات بدن بینجامد. معمولاً کمبود آهن به دلیل عدم دریافت آهنِ کافی در رژیم غذایی به وجود می‌آید. رژیم‌های غذاییِ غیر اصولی، افزایش نیاز بدن به آهن در دوران بارداری یا قاعدگی در خانم‌ها، خونریزی داخلی و بیماری‌های التهابی روده و… از جمله دیگر دلایل کمبود آهن در بدن به شمار می‌روند.

داروهای زیادی وجود دارند که استفاده از آن‌ها علاوه بر تامین آهن بدن شما می‌تواند روند جذب آهن توسط بدن را نیز تقویت کند. داروهایی مثل شربت سیموگلوبین و قطره آهن فروزومال برای مقابله با اختلال کمبود آهن توصیه می شوند. با این حال باید ابتدا بتوانید علائم این مشکل را تشخیص داده و سپس اقدامات لازم برای تامین آهن مورد نیاز بدن را انجام دهید.

علائم کمبود آهن در زنان و مردان چیست؟

کمبود آهن علائم و نشانه‌های گسترده‌ای دارد، اما داشتن یک یا چند مورد از این علائم نمی‌تواند دلیل قطعی بر کمبود آهن در بدن باشد. بهترین و مطمئن‌‌‌ترین راه برای اطلاع از اینکه کمبود آهن دارید یا خیر، مشورت با پزشک و انجام آزمایش‌های مربوطه است. رایج‌ترین و شایع‌ترین علائم کمبود آهن در زنان و مردان عبارت است از:

• تنگی نفس: زمانی که بدن فرد دچار کمبود آهن شده باشد، خون توانایی انتقال اکسیژن به سراسر بدن را ندارد و عضلات اکسیژن لازم برای فعالیت را دریافت نخواهند کرد. همین موضوع باعث می‌شود نیاز به تنفس افزایش یابد و فرد به تنگی نفس دچار شود.
• رنگ پریدگی: رنگ پریدگی در صورت و همچنین به طور خاص در قسمت‌های داخلی و پایین پلک‌ها یکی از علائم شایع کمبود سطح آهن در بدن است. در چنین حالتی گلبول‌های قرمز کارایی خود را از دست داده‌ و در نتیجه رنگ پوست در بعضی قسمت‌ها از دست می‌رود.
• خستگی بیش از حد: در بدن افرادی که از کمبود آهن رنج می‌برند، اکسیژن رسانی به قسمت‌های مختلف دچار اختلال می‌شود. در نتیجه احساس خستگی بیش از حد در بدن آن‌ها به وجود می‌آید.
•  تپش غیرعادی قلب: نرسیدن اکسیژن مورد نیاز به بخش‌های مختلف بدن و به‌خصوص ماهیچه‌ها باعث می‌شود که قلب فعالیت شدیدتر از خود نشان دهد تا این کمبود را جبران کند. این اختلال باعث می‌شود ضربان قلب فرد غیر عادی گردد و در طولانی مدت مشکلات قلبی را نیز به همراه داشته باشد.
• سرگیجه یا سردرد: وقتی کمبود آهن در بدن شدید شود، احساس سرگیجه یا سبک بودن سر به افراد دست می‌دهد.
• خشک و آسیب دیده شدن پوست و مو: زمانی که اکسیژن لازم به قسمت‌هایی مانند پوست و مو نرسد، این قسمت‌ها دچار ضعف می‌شوند. البته لازم است بدانید ریزش مو به صورت طبیعی نشانه کمبود آهن نیست و در صورت مشاهده ریزش توده‌ای و شدید باید این موضوع را بررسی کنید.
• ابتلا به سندروم پای بیقرار: این بیماری چنین است که فرد در زمان استراحت احساسی شبیه به خزیدن حشره یا خارش روی پا دارد. البته گفتنی است که تنها در ۲۵% موارد کمبود آهن باعث به وجود آمدن چنین مشکلی می‌شود. ولی جبران این کمبود می‌تواند باعث حل مشکل فرد گردد.
• احساس درد و تورم در دهان و زبان: در برخی موارد بررسی وضعیت دهان می‌تواند به ما نشان دهد که آیا فرد دچار کمبود آهن است یا خیر. در صورتی که زبان فرد دچار رنگ پریدگی، التهاب، تورم یا صاف شدن غیر طبیعی در سطح شده باشد، می‌توان این مورد را به عنوان نشانه کمبود آهن در بدن در نظر گرفت.
• شکننده یا قاشقی شدن ناخن‌ها: در موارد معدودی کمبود آهن باعث می‌شود ناخن‌های فرد به راحتی ترک بخورد و حتی بشکند. در بعضی موارد که کمبود آهن حادتر می‌شود، شاهد قاشقی شدن بخش انتهایی ناخن‌ها خواهید شد. در عین حال باید خاطر نشان کرد که با دیدن چنین چیزی به صورت خودسرانه مکمل‌های آهن را مصرف نکنید، بلکه بهتر است به یک دکتر متخصص مراجعه کرده و این مورد را با او در میان بگذارید.

برای درمان کم خونی چه بخوریم؟

داشتن رژیم غذایی مناسب می‌تواند کمک کند که سایر روش‌های درمان کمبود آهن نتیجه بهتری روی بدن فرد داشته باشند. در این صورت روند درمان بیماری‌هایی مانند کم خونی راحت تر طی می‎شود. البته در نظر داشته باشید که تقریبا هیچ وقت نمی‌توانید نتیجه مناسبی که مکمل‌های حاوی آهن به همراه دارند را با استفاده از خوراکی‌های مختلف در رژیم غذایی خود بگیرید.

در ادامه مواد غذایی مفیدی را که سرشار از آهن بوده و می‌توانند به تامین آهن بدن کمک کنند را معرفی می‌کنیم:

• گوشت قرمز کم چرب
• آجیل‌ها و دانه‌ها
• سبزیجات مختلف و به خصوص سبزیجاتی که برگ‌های تیره دارند
• کوینولا، گندم، جو دو سر و گل همیشه بهار
• صدف خوراکی
• دانه سویا
• سینه مرغ کباب شده به همراه سبزیجات و صیفی‌جات مختلف
• شیره انگور یا خرما
• حبوبات مختلف
• تخم مرغ با کیفیت و ترجیحاً تخم مرغ محلی

بهترین داروی کمبود آهن چیست؟

قرص آیرون پلاس نیاک که به عنوان قرص آهن بدون عوارض گوارشی نیز شناخته می‌شود، یکی از بهترین داروها برای درمان کمبود آهن است. آیرون پلاس به منظور درمان کم خونی‌های ناشی از فقر آهن و اسید فولیک مورد استفاده قرار می‌گیرد و حاوی گیاهان دارویی است که جذب آهن در بدن را افزایش داده و عارضه‌های جانبی ناشی از مصرف آهن مثل یبوست را برطرف می‌کنند.

یکی دیگر از راه‌های جبران کمبود آهن استفاده از شربت آهن سندروس می‌باشد. این شربت که دارای ویتامین‌های گروه ب، فولیک اسید، ویتامین ث، مس و آهن است و علاوه بر تامین آهن مورد نیاز بدن باعث افزایش جذب آهن بدن خواهد شد. این شربت‌ برای کودکان و بزرگسالان قابل استفاده است، اما میزان مصرف آن با توجه به سن افراد متفاوت می‌باشد.

استفاده از اسانس پرتقال در این شربت درمان کمبود آهن باعث شده که کودکان بتوانند راحت‌تر آن‌ها را مصرف کنند. در ضمن در زمان مصرف آهن سندروس یا سایر محصولات معرفی شده بهتر است از خوردن چای، دارو و لبنیات خودداری کنید، چرا که این مواد باعث کاهش جذب آهن خواهد شد. همچنین در صورتی که شربت سندروس باعث ایجاد مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع در شما شد بهتر است این مکمل را حدود نیم ساعت بعد از هر وعده غذایی مصرف کنید.

چگونه فقر آهن را در کودکان جبران کنیم؟

روش‌های درمان کمبود آهن در کودکان و بزرگسالان متفاوت است، چرا که در این میان کودکان آسیب پذیرتر و حساس‌تر هستند و تامین ویتامین یا سایر املاح معدنی بدن آن ها اهمیت بیشتری دارد. در بسیاری از موارد توجه به تغذیه مناسب می‌تواند از کمبود آهن در کودکان جلوگیری کند.

یکی از مهم‌ترین مشکلات مصرف مکمل‌های آهن برای کودکان، سیاه شدن دندان‌ها می‌باشد. علاوه بر داروهای ذکر شده در بالا قطره‌های آهن نیز اختصاصا برای کودکان تولید می‌شوند. مقدار مصرف روزانه این مکمل‌ها برای کودکان معمولا ۱۰ قطره است که والدین می‌توانند آن را به صورت مستقیم در دهان کودک بچکانند یا اینکه ابتدا در آب حل کرده و سپس به فرزند خود بدهند.

قطره آهن فروزومال یکی از محبوب‌ترین قطره‌های آهن کودکان است که علاوه بر تامین آهن اجازه می‌دهد اختلالاتی که باعث کاهش جذب آهن ازغذا می‌شوند برطرف گردند. استفاده از این قطره برای کودکان علاوه بر جبران کمبود آهن باعث افزایش رشد ذهنی و جسمی کودکان خواهد شد.

برخلاف برخی از مکمل‌های آهن مورد استفاده برای کودکان، قطره آهن فروزومال عوارض گوارشی نداشته و به همین دلیل علائمی مانند یبوست، معده درد و حالت تهوع بعد از مصرف این دارو مشاهده نخواهد شد. ترکیبات قطره آهن فروزومال به گونه‌ای هستند که بعد از مصرف هیچ اثری از خود برجای نمی گذارند و روی دندان‌های کودک هیچ لکه یا سیاهی را مشاهده نخواهید کرد.

این قطره آهن که ساخت ایران است از لحاظ کیفیتی با سایر محصولات مشابه خارجی مقایسه می‌شود و از کیفیت بالایی برخوردار است. از طرفی طعم این مکمل‌ها به شکلی است که برای کودکان بسیار مناسب است و در زمان مصرف آن‌ها هیچ مشکلی نخواهند داشت.

سخن پایانی

هنگامی که آهن به میزان کافی در بدن وجود نداشته باشد، تولید هموگلوبین و به دنبال آن انتقال اکسیژن در بدن با مشکل مواجه می‌شود. کمبود آهن را رایج‌ترین دلیل ابتلا به کم‌خونی می‌دانند و برای درمان آن اغلب استفاده از مکمل‌های حاوی آهن به همراه رژیم غذایی غنی از آهن توصیه می‌شود.

مکمل‌های آهن معمولا بدون نیاز به نسخه پزشک از طریق داروخانه‌ها قابل خریداری می‌باشند. شما همچنین می‌توانید انواع فرآورده‌های حاوی آهن را به صورت آنلاین و از مراجع معتبری چون داروخانه آنلاین مفید طب که تحت نظارت سازمان غذا و دارو فعالیت می‌کنند، سفارش دهید. توصیه می‌کنیم در صورتی که احساس می‌کنید به کمبود آهن دچار شده‌اید، از مصرف خودسرانه شربت و قرص‌ آهن خودداری کرده و به پزشک مراجعه کنید.