- نام لاتین: valproatesodium
- نام فارسی: والپرات سدیم
- مصرف در حاملگی: D
- گروه درمانی – دارویی: مشتق اسیدکربوکسیلیک – ضدتشنج
اشکال دارویی:
(Inj: 100mg/ml (3, 5, 10ml
E.C.Tab: 200mg
Syrup: 200mg/5ml
(Valproate sodium SR) E.C.Tab: 500mg
Cap: 300mg
For Inj: 400mg
فارماکوکینتیک – دینامیک ، مکانسیم اثر:
مهارکننده‌کانال‌های سدیم وابسته به ولتاژ و نیز افزایش مـیزان GABA در مـغز جذب سـریع و کـامل گوارشی کاهش سرعت جذب، بدون تغییر در میزان‌کلی جذب با مصرف دارو همراه یا بعد از غذا. تـوزیع وسیع در بدن ، متابولیسم‌کبدی، نیمه عمر پنج تا بیست ساعت، دفع‌کلیوی.
مصرف برحسب اندیکاسیون:
- انواع ساده و کمپلکس صرع فوکال و جنرالیزه (ابسانس ، گراندمال) و انواع دیگر صرع (میوکلونیک – آتوتیک)
- مانیای حاد
- پروفیلاکسی میگرن
مصارف جانبی: سندرم‌کوشینگ (جهت‌کاهش ترشح‌کورتیزول) تب و Infantil espasm – صرع استاتوس مقاوم (استفاده از شکل تزریقی) – اختلالات اضطرابی – سکسکه مقاوم – اسپاستیسیتی – اختلالات خارج هرمی – نورالژی تری ژمینال
تداخلات مهم:
داروئی:
- افزایش‌کسر آزاد و نیمه عمر اسید والپروئیک در تجـویز همزمان با آسپیرین در کودک صرعی و افزایش خطر بروز خون‌ریزی در اثـر مـصرف هـمزمان یـا داروهـای ضـدپلاکت (آسـپیرین، داروهـای ضدالتهاب غیراستروئیدی) هپارین و وارفارین. ایجاد جابجائی جزئی در اسید والروئیک متصل به پروتئین توسط ناپروکسن.
- انتاگونیزه کردن فعالیت ضدصرعی دارو بـاکـاهش آسـتانه تشـنج تـوسط داروهـای ضدافسردگی و آنتی‌سایکوتیک‌ها.
- امکان افزایش‌کلیرانس و متابولیسم والپروات تـوسط فنوباربیتال و کاربامازپین و فنی‌توئین. کاهش غلظت سرمی دارو در تجـویز همزمان با لامـوتریژین بـا وجود احـتمال افزایش غلظت لاموتریژین. مهار متابولسـم اتوسوکسیماید توسط والپروات.
- کاهش جذب والپروات توسط کلستیرامین.
- افزایش فراهم زیستی دارو در تجویز همزمان با آنتی‌اسید هیدروکسید آلومینیوم و منیزیم.
- کاهش متابولیسم باربیتورات‌ها و پریمیدون و افزایش خطر بروز مسمومیت با مصرف دارو.
- افزایش اثر تضعیف‌کنندگی CNS به دنبال مصرف سایر مضعف‌های CNS.
آزمایشگاهی:
- امکان ایجاد جواب مثبت‌کاذب در آزمایش‌کتون ادرار.
- امکان تغییر در آزمایش‌های عملکرد تیروئید
موارد منع مصرف و احتیاط:
منع مصرف: در بیماران مبتلا یا دارای سابقه اختلال یا بیماری کـبدی، دارای سـابقه فامیلی ابـتلاء بـه اختلال بسیار شدید کـبدی و دارای حسـاسیت مـفرط بـه دارو، تـجویز هـمزمان بـا داروهـای ضـدصرع هپاتوتوکسیک، تزریق دارو به بیمار دچار ترومای حاد سر و به منظور پیشگیری از تشنج بعد از تروما.
احتیاط: درکودکان‌کمتر از ٣ سال، مبتلایان به بـیماری‌های مـتابولیک ارثی، آسـیب ارگـانیک مـغزی، اختلالات تشنجی شدید همراه با عقب‌ماندگی ذهنی، تجویز همزمان با داروهای مرتبط با انعقاد خون و مبتلایان به لوپوس اریتماتوز.
عوارض جانبی:
شایع‌ترین: اختلالات‌گوارشی نظیر تهوع، استفراغ، سوء‌هاضمه، اسهال،کرامپ‌های شکمی و یبوست
مهم‌ترین: نارسائی‌کبدی منجر به مرگ با علائم غیراختصاصی نظیر فـقدان کـنترل تشـنج، بـی‌قراری، ضعف، لتارژی، ادم صورت، بی‌اشتهائی زردی و استفراغ
سایر عوارض:
الف -حین درمان صرع
CNS: آتاکسی، ترمور، سدیشن، لتارژی،کانفیوژن و به ندرت‌کما، دمانس برگشت‌پذیر ناشی از آتروفی مغز، افزایش هوشیاری،گاهی عصبانیت، بیش‌فعالی و اختلالات رفتاری درکودکان، توهمات، آتاکسی، سردرد، نیبشاگموس، دوبینی، آستریکسی، دیس آرتری، سرگیجه، هموپتزی، سرگیجه، عدم هماهنگی، انسفالوپاتی همراه با تب (نادر)
پوستی: ریزش موقت مو، راش پوستی، پتشی، اریتم مولتی‌فرم، حساسیت بـه نـور، پـورپورای جـنرالیـزه، سندرم استیونس جانسون، نکروز توکسیک اپیدرم (نادر)
اندوکرین: عادت ماهانه نامنظم، آمنوره ثانویه، آزمایش‌های عملکرد غیرطبیعی تیروئید، تورم غده پاروتید، بزرگی پستان، گالاکتوره.
خونی: تغییر زمـان خون‌ریزی، افـزایش احـتمال بـروز تـرومبوسیتوپنی، کـبودشدگی، تشکـیل هـماتوم، اپیبشاکسی، خون‌ریزی واضح، لنفوسیتوز نسبی، ماکروسیتوز، کاهش فـیبرینوژن، لوکـوپنی، ائـوزینوفیلی، آنمی، سرکوب مغز استخوان، مسمومیت مغز استخوان، نوعی سندرم میلودیسپلاستیک، پان‌سیتوپنی، آنمی آپلاستیک، پورفیری حاد متناوب.
کبدی: افزایش جزئی ALT‘ASTی و LDI-I (شایع و وابسته به دوز)، افزایش بیلی‌روبین سرم و تغییرات غیرطبیعی در سایر آزمایش‌های عملکردکبد
متابولیک: هیپوناترمی، ترشح نامناسب ADH سندرم فانکونی (نادر، بیشتر در کودکان)، هـیپرگلیسمی، هیپوکاروتنمی، هیپرآمونمیا همراه یا بدون همراهی لتارژی یاکما در غیاب آزمایش‌های عملکرد غیرطبیعی کبد
روانی: افسردگی، سایکوز، عصبانیت، بیش فعالی، ناراحتی روانی، تخریب رفتاری
متفرقه: ادم اندام‌ها، ضعف، پانکراتیت حاد ، لوپوس اریتماتوز، تب، عفونت ادراری، کاهش شنوائی، گوش درد، استخوان درد، افزایش سرفه، پنومونی، اوتیت مدیا، برادی‌کـاردی، واسکـولیت پوستی، درد در محل تزریق، واکنش در محل تزریق، التهاب در محل تزریق (ندرتاً)
ب -حین درمان مانیا
تهوع، خواب‌آلودگی، دیزینس و استفراغ، جراحت ناشی از تصادم، آبستنی، شکم درد و سوء‌هاضمه، راش.
قلبی – عروقی: هیپر‌تانسیون، هیپوتانسیون، طـش قلب، هـپوتانسیون ،ضعــی، تاکیکاردی، آنومالی عروقی، وازودیلاتاسیون.
CNS: رویاهای غـیرطبیعی، راه‌رفـتن غـیرطبیعی، بـی‌قراری، آتـاکســی، واکـنش‌کـاتاتونیک،کـانفیوژن، افسردگی، دوبینی، دیس‌آرتری، توهمات هـیپوتونی، دیسکینزی، بی‌خوابی، پارستزی، افزایش رفلکس‌ها، دیسکینزی تاخیری، اختلالات تفکر، سرگیجه.
پوستی: آلوپسی، لوپوس اریتماتوی دیسکوئید، خشکی پوست، فرونکول، راش ماکولوپاپولار، سبوره.
گوارشی: بی‌اشتهایی، بی‌اختیاری مدفوعی، نفخ ثثبکم، گاستروانتریت،گلوسیت، آبسه پریودنتال.
ادراری تناسلی: دیسمنوره، دیزوری، بی‌اختیاری ادراری.
حواس ویژه: دید غیرعادی، آمبلویی،کونژنکتیویت،کری، خشکی چشم‌ها، اختلال‌گوش، دردگوش، درد چشم، وزوز گوش.
متفرقه: اکیموز، آدم، ادم محیطی، آرترالژی، آرتروز،کرامپ پا، انقباض عضلانی، تنگی نفس، رینیت، درد سینه، لرز، تب و لرز،کیست، عفونت، دردگردن، سفتی‌گردن.
مصرف در بارداری و شیر دهی:
افزایش احتمال بروز نقص لوله عصبی با مصرف دارو طی سه ماهه اول بارداری، مصرف با احتیاط طی دوران شیردهی
مسمومیت و درمان:
علائـم مسمومیت: خواب‌آلودگـی، بلوک قلبی،کومای عمیق، بی‌قراری حرکتی، توهمات بینائی، آستریکسی و مرگ
درمان: وابستگی تاثیر لاواژ معده به زمان خوردن دارو، به‌کارگیری اقدامات حمایتی، حفظ برون‌ده ادراری در حدکافی، استفاده از همودیالیز و هموپرفیوژن، بهبودی علائم سرکوب CNS توسط نالوکسان
توجهات پزشکی – پرستاری ، آموزش بیمار – خانواده:
- تجـویز دارو با دوزکمتر، همراه با غذا و یا استفاده از شکل دیر رهش (دی‌والپروتکس) جهت‌کـاهش تحریک‌گوارشی.
- انجام آزمایش‌های عملکردکبد قبل از شروع درمان و بعد از آن به ویژه طی ۶ ماه اول درمان و به فواصل‌کم.
- اندازه‌گیری زمان خون‌ریزی (BT) و شمارش پلاکت‌ها قبل از شروع درمان و بعد به صورت دوره‌ای حین درمان.
- خودداری از قطع ناگهانی دارو.
- کاهش دوزدارو یا قطع دارو در صورت طولانی‌شدن غیرطبیعی زمان پروترومبین خصوصاً همراه با سایر اخـتلالات نـظیر خون‌ریزی و کبودشدگی.
- خودداری از رانندگی وکارهای نیازمند به هوشیاری تا رفع اثر دارو وکنترل قطعی ص.
- مراجعه به پزشک در صورت بروز تب بدون توجیه،گلودرد، راش پوستی، زردشدن پوست یاکبودشدگی یا خون‌ریزی غیرطبیعی (اپی‌ستاکسی، ملنا).
- اجتناب از مصرف الکل و سایر مضعف‌های CNS بدون مشورت پزشک