فشار خون چیست؟

بد نیست بدانید که فشار خون نیرویی است که گردش خون در بدن به رگ ها وارد می کند. این فشار از ناحیه قلب در زمان پمپاژ خون ایجاد می شود. خوب می دانید که در زمان گرفتن فشار خون دو عدد به شما ارائه می شود که هر دو برای پزشک مهم بوده و اختلال در هر کدام به روش های کاملا مجزا درمان می شود. یک فرد سالم فشار خون ۱۲ روی ۸ یا ۱۲۰ روی ۸۰ را تجربه می کند. یکی دو عدد بالاتر یا پایین از این اعداد نیز نشانه های بدی نیستند. اما در صورتی که فشار خون بیش از ۱۴ را نشان دهد می توان نتیجه گرفت که بیمار دچار اختلال در فشار خون است و برای درمان و تشخیص علل بیماری باید نزد پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کند.

علل بروز بیماری فشار خون در سالمندان

بالا رفتن فشار خون در سالمندان امری طبیعی است اما عواملی وجود دارد که باعث تشدید این امر شده و حتی سن ابتلا به این بیماری را کاهش می دهند. از جمله مهم ترین این عوامل می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• مصرف سیگار و انواع دیگر دخانیات
• بالا بودن وزن
• عدم داشتن تحرک، ورزش و الگوی زندگی سالم
• نداشتن رژیم غذایی سالم و حاوی سبزیجات
• داشتن استرس و اضطراب بیش از حد
• داشتن سابقه فشار خون بالا در خانواده (ژنتیک)
• مصرف بیش از اندازه نوشیدنی های الکی و قهوه
• کمبود پتاسیم در بدن
• نداشتن خواب کافی و یا نداشتن الگوی صحیح خواب(شب بیداری)
• استفاده بیش از اندازه از نمک در رژیم غذایی
• بالا بودن چربی خون، دیابت و مشکلات کلیوی

تمامی موارد بالا تشدیدکننده علت ابتلا به بیماری فشار خون در سالمندان هستند. با کاهش این عوامل و داشتن الگوی زندگی سالم می توان از حاد شدن بیماری پیشگیری نمود.

عوارض فشار خون بالا در سالمندان

داشتن فشار خون، به معنی فعالیت بیش از اندازه قلب است. اگر قلب یک سالمندان بیشتر از توانش به کارگرفته شود احتمال سکته و یا حمله قلبی افزایش یافته و فرد مستعد ابتلا به بیماری های کلیوی می شود. از دیگر عوارض عدم درمان فشار خون بالا در سالمندان باید به موارد زیر اشاره نمود:

• بزرگ شدن قلب که در ادامه به نارسایی قلب منجر می شود.
• ابتلا به انوریسم (ایجاد برآمدگی های کوچک در رگ ها). این مشکل ممک ناست در شریان اصلی قلب و مغز، پاها، روده و شریان منتهی به طحال دیده شود.
• باریک شدن رگ های خونی در کلیه و در ادامه نارسایی کلیوی
• سخت شدن رگ ها که خود عامل سکته های قلبی و مغزی است.
• پاره شدن رگ های خونی چشم که بینایی سالمند را تحت تاثیر قرار می دهد.

نشانه های افزایش فشار خون در سالمندان

در صورتی که از خدمات پرستاری در منزل سالمندان بهره می برید می توانید با خیال راحت بیمار را با پرستار تنها بگذارید چرا که او از علائم و نشانه های افزایش فشار خون مطلع است و به محض مشاهده این نشانه ها اقدامات لازم را انجام خواهد داد. اما در صورتی که چنین خدماتی بهره نمی برید در صورت مشاهده یک یا چند نشانه زیر سریعاً فشار خون بیمار را اندازه گیری کرده و به پزشک مراجعه کنید:

• درد گرفتن قفسه سینه
• قرمزی یا گرگرفتگی در صورت
• سر گیجه و حالت تهوع
• وز وز کردن گوش ها
• سبکی سر یا سر درد شدید
• احساس خستگی یا گیجی
• تار شدن دید بیمار

البته بیماران بعد از مدتی خود نسبت به افزایش فشار خون خود آگاه می شوند و نشانه های خاص خود را شناسایی می کنند. پس بهتر است نشانه ها را با بیمار بررسی کنید و آن ها را در ذهن نگه دارید.

درمان فشار خون بالا در سالمندان

در مورد فشار خون، پیشگیری بهترین درمان این بیماری است. بهتر است از سنین جوانی رژیم غذایی سالم، همراه با سبزیجات را دنبال کنید. کاهش مصرف گوشت قرمز و نمک و افزایش مصرف گوشت سفید به این روند کمک خواهد کرد. سعی کنید روزانه نیم ساعت حرکات ورزشی داشته باشید. از مصرف سیگار، دخانیات، الکل و قهوه فراوان پرهیز کنید. وزن خود را کنترل نمایید و توانایی کنترل استرس روزانه را تقویت کنید. اما در صورتی که به هر دلیل به این بیماری مبتلا شدید نباید نا امید شوید و به قول معروف “ماهی را هر وقت از آب بگیرید، تازه است”. توصیه های فوق را جدی بگیرید، به قطع شاهد تاثیر آن در میزان فشار خون و بهبود کیفیت زندگی خود خواهید بود. در طول روز به توصیه های پزشک گوش داده و داروهای تجویزی را به موقع مصرف کنید. از هر آنچه فشار خون شما را افزایش می دهد را شناسایی کرده و از آن دوری کنید.

غذاهای موثر در کاهش فشار خون بالا

تغذیه همیشه نقش موثری در میزان فشار خون افراد داشته است. اصولاً افرادی که به خوردن غذاهای شور و پرنمک علاقه دارند در ردیف اول مبتلایان به فشار خون بالا قرار دارند. اما بعضی از مواد غذایی خود باعث کاهش فشار خون می شوند برای مثال مواد غذایی ترش ( نه شور) مانند لیمو، گریپ گروت و … فشار را کاهش می دهند. موز و ماهی به دلیل غنی بودن از پتاسیم برای کاهش فشار خون موثر هستند. مغز اگر به اندازه استفاده شوند می توانند فشار خون را کنترل کنند. استفاده از سبزیجاتی که برگ های سبز دارند نیز در این لیست قرار می گیرند.

پرستاری از سالمند مبتلا به فشار خون بالا

سالمندان اصولا با بیماری های زیادی دست و پنجه نرم می کنند که دلیل بعضی از آن ها عوامل روانی و دلیل عمده ای از آن ها افزایش سن و تحلیل رفتن قوای جسمی است. فشار خون نیز تحت تاثیر هر دوی این عوامل در سنین بالای ۶۵ افزایش می یابد و کار پرستاران سالمند را کمی سخت می کند. خدمات پرستاری در منزل برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا، به دادن قرص ها خلاصه نمی شود. یک پرستار برای کمک به سالمند برنامه های زیر را در نظر خواهد داشت:

• برنامه ریزی برای مصرف داروها و مراجعات پزشک

اولین فاکتور برای کنترل فشار خون استفاده از داروهایی تجویزی و چکاپ های مرتب است. فشار خون بیماری باید به صورت مرتب توسط پرستار اندازه گیری شود و در برگه ای یادداشت گردد. بیمار باید به صورت مرتب با پزشک در ارتباط باشد و همچنین داروها در موعد مقرر به بیمار داده شوند.

• داشتن رژیم غذایی سالم

بعد از ابتلا به فشار خون سالمند باید رژیم غذایی سالم تر و عاری از نمک داشته باشد. داشتن سبزیجات در رژیم و عدم استفاده از چربی و گوشت قرمز نیز کمک کننده خواهد بود.

• رفع کردن استرس های سالمندان با روان درمانی

سالمندان نیاز دارند که کسب به حرف های آنان گوش دهد و به اصطلاح درد دل کنند. این عامل روانی با کاهش استرس در کاهش فشار خون وی تاثیر به سزایی خواهد داشت. پرستار می تواند این مسئولیت را بر عهده بگیرد.

• ورزش کردن و داشتن تحرک

پرستار سالمند در منزل می تواند برای ساعاتی او را به بیرون از خانه ببرد و یا با دانشی که از ورزش های مناسب سالمندان دارد در خانه چند دقیقه ای را به ورزش و تحرک بپردازند.