رفع سرفه و خلط سینه | معرفی انواع سرفه با روش درمان

سرفه یک عمل انعکاسی متداول و طبیعی است که خلط سینه یا مواد تحریک کننده‌ی خارجی را از گلو پاک می‌کند. تمایل به سرفه همانند تمایل به عطسه یا خمیازه، یک واکنش داخلی در سیستم عصبی مرکزی شماست. مراکز کنترل واکنش سرفه در همان قسمت از مغز شما هستند که بسیاری از واکنش‌های مربوط به زنده ماندن در آن یافت می‌شوند و این نشان می‌دهد که سرفه کردن برای سلامتی و ایمنی شما چقدر مهم است. اما این واکنشی است که درصورت تداوم، آزاردهنده خواهد بود؛ بنابراین بهتر است نگاهی به انواع سرفه و روش‌های رفع سرفه و خلط به‌همراه دلایل بروز آن‌ها بیندازیم.

انواع سرفه و دلایل وقوع آن

روش‌های زیادی برای طبقه‌بندی انواع سرفه وجود دارد. ساده‌ترین راه برای تعیین علت ایجاد آن‌ها و تشخیص بهترین درمان برای رفع سرفه، توجه به چگونگی بروز و تأثیر آن‌ها بر بدن است. از این جهت، انواع سرفه به شرح زیرند:

• سرفه خشک

سرفه‌های خشک معمولاً در اثر بیماری‌های ویروسی یا باکتریایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و کرونا به وجود می‌آیند. این سرفه‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که خلط در گلو کم باشد یا اصلاً وجود نداشته باشد. در این حالت، فرد ممکن است احساس قلقلک در گلوی خود داشته باشد و نتواند سرفه را متوقف کند. در بیشتر موارد، رفع سرفه خشک طی چند روز الی یک هفته اتفاق می‌افتد اما در صورت مزمن شدن سرفه، دلایل دیگری می‌توانند علت وقوع آن باشند که عبارتند از آسم، ریفلاکس معده (GERD) و سرطان ریه.

درمان و رفع سرفه خشک

با نوشیدن آب و مایعات گرم و قطره یا شربت‌های سرفه مانند شربت برم هگزین می‌توانید شدت سرفه خشک را کاهش دهید. در برخی موارد نیز استفاده از قرص آنتی‌بیوتیک توصیه می‌شود که باید با تجویز پزشک مصرف شود.

• سرفه مرطوب یا خلط دار

 این سرفه با خلط سینه همراه است. سرفه‌های مرطوب معمولاً به‌دلیل بیماری‌های عفونی مانند آنفولانزا، سرماخوردگی یا عفونت قفسه سینه رخ می‌دهند. فرد مبتلا به عفونت قفسه سینه ممکن است همراه سرفه، خلط سینه‌ی خون‌آلودی که رنگ آن قرمز روشن است نیز از گلوی خود تخلیه کند. این خون از ریه‌ها می‌آید و به‌طورمعمول جای نگرانی ندارد؛ اما اگر خون همراه خلط سینه، به رنگ تیره یا قهوه‌ای و حاوی غذا باشد، باید حتماً به پزشک متخصص ریه مراجعه کنید.

برخی از سرفه‌های خلط دار مزمن هستند و به دلایل زیر رخ می‌دهند:

• بیماری برونشکتازی
• بیماری ذات‌الریه
• عفونت مایکوباکتریوم غیرسل
• بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)

خلط چیست؟

خلط سینه یک ماده مایع طبیعی، لغزنده و رشته‌ای است که توسط بسیاری از بافت‌های داخلی بدن تولید می‌شود. این ماده برای عملکرد صحیح بدن ضروری است و به‌عنوان یک لایه محافظ و مرطوب‌کننده برای جلوگیری از خشک شدن اعضای حیاتی بدن و همچنین جلوگیری از نفوذ مواد محرک مانند گردوغبار، دود یا باکتری به گلو، عمل می‌کند. این ماده حاوی آنتی بادی‌ها و آنزیم‌های کشنده باکتری برای کمک به مقابله با عفونت‌هاست.

خلط سینه نشانه چیست؟

بدن انسان روزانه حدود ۱ تا ۱.۵ لیتر خلط تولید می‌کند، اما اگر تولید آن به‌دلیل بیماری‌ها و شرایط مختلف افزایش یابد، ما شاهد خروج آن‌ها از گلو (همراه سرفه) خواهیم بود که گاهی موجب گلودرد نیز می‌شود. واکنش‌های آلرژیک، عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و سینوزیت از دلایل عمده افزایش خلط سینه و ایجاد سرفه خلط دار هستند. خلط سینه بر اساس رنگ آن معانی مختلفی دارد که به شرح زیر است:

• رنگ طبیعی خلط سینه معمولاً شفاف است اما درصورت ابتلا به بیماری، به رنگ‌های تیره‌تر مانند سبز و زرد متمایل می‌شود.
• خلط سینه مایل به سبز به این معنی است که خلط شامل گلبول‌های سفید خون است که در برابر عفونت مبارزه می‌کنند.
• خلط مایل به قهوه‌ای یا خونین نیز به معنی عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی است، به‌خصوص اگر قسمت داخلی بینی تحریک یا خراشیده شده باشد.

درمان و رفع سرفه و خلط سینه

هیدراته نگه داشتن بدن (نوشیدن مایعات کافی به‌ویژه آب به‌همراه مایعات گرم به‌جز کافئین) می‌تواند به درمان خلط سینه، درمان گلودرد و سرفه و نیز کاهش علائم سرماخوردگی کمک کند. همچنین برخی از داروهای ضدسرفه مانند شربت سرفه (اکسپکتورانت‌ها)، کرم موضعی برای قفسه سینه و مسکن‌ها نیز می‌توانند در درمان گلودرد و سرفه مؤثر باشند. همچنین اگر عفونت‌های باکتریایی باعث سرفه شوند، فرد به آنتی‌بیوتیک نیاز خواهد داشت. اما برای انتخاب درمان مناسب برای رفع سرفه و خلط سینه خود با پزشکان پذیرش۲۴ مشورت کنید.

از نکات دیگری که با پاک کردن خلط و میکروب‌ها از پشت گلو و رقیق‌سازی خلط، به درمان خلط سینه و رفع سرفه کمک می‌کنند نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• غرغره آب‌نمک گرم
• افزودن عسل، آبلیمو یا زنجبیل به نوشیدنی‌های گرم
• مرطوب نگه داشتن هوای تنفسی
• دراز کشیدن
• پرهیز از از داروهای ضداحتقان
• دوری از تحریک کننده‌ها، مواد معطر، مواد شیمیایی و آلودگی
• ترک سیگار

• سیاه سرفه

سیاه سرفه یک عفونت باکتریایی بسیار مسری است که نوزادان تازه متولدشده و افرادی که واکسن این بیماری را نزده‌اند، ممکن است به آن مبتلا شوند. فرد مبتلا به سیاه سرفه معمولاً علائم سرماخوردگی خفیف یا آنفولانزا دارد و سرفه‌های او تهاجمی و دردناک هستند. افرادی مانند نوزادان که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است برای مبارزه با این عفونت، سختی بکشند یا در تنفس مشکل داشته باشند. سیاه سرفه از زمان شروع آن تقریباً تا ۲ هفته قابلیت انتقال از فرد مبتلا به افراد دیگر را دارد.

درمان سیاه سرفه

مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند از شدت سیاه سرفه بکاهد اما بهترین راه، زدن واکسن سیاه سرفه است.

• سرفه مزمن

سرفه مزمن سرفه‌ای است که معمولاً ۸ هفته یا بیشتر، طول می‌کشد. این سرفه‌ها گاهی نشانه یک بیماری زمینه‌ای هستند و فرد باید برای تشخیص و درمان مناسب آن به پزشک متخصص مراجعه کند. برخی از دلایل بالقوه سرفه مزمن عبارتند از:

• وجود یک عفونت درمان نشده یا یک ویروس تنفسی که به مدت طولانی در بدن باقی مانده است.
• آلرژی
• سیگار کشیدن
• قرار گرفتن در معرض مواد تحریک‌کننده مانند کپک یا گردوغبار
• ذات‌الریه یا بیماری‌های ریوی دیگر
• سرطان گلو یا دهان
• اختلال در بلعیدن ناشی از سایر بیماری‌ها

درصورتی که آلرژی باعث ایجاد سرفه‌های مزمن شده باشد، بهتر است از یک متخصص جهت دریافت مشاوره آنلاین آلرژی کمک بگیرید. سایت پذیرش ۲۴ این امکان را به شما می‌دهد که هم به‌شکل آنلاین و غیرحضوری و هم به‌شکل حضوری، از خدمات و مشاوره‌ پزشکان متخصص آن بهره‌مند شوید.

سرفه در کودکان

اگرچه کودکان نیز می‌توانند همان سرفه‌های بزرگسالان را تجربه کنند، اما در برخی کودکان سرفه‌ای ایجاد می‌شود که شبیه پارس کردن به نظر می‌رسد. این سرفه‌ها دردناک بوده و معمولاً به این معنی است که کودک، خروسک گرفته است. آنفلوانزا یا ویروس سرماخوردگی معمولاً باعث ایجاد خروسک می‌شود که در کودکان زیر ۵ سال شایع است. بیماری خروسک معمولاً ۵ الی ۶ روز طول می‌کشد، اما سرفه می‌تواند تا حدود ۲ هفته ادامه یابد.

اگر کودک شما علائم زیر را داشت حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• در تنفس مشکل دارد.
• رنگ پوست او آبی می‌شود.
• درد شدید قفسه سینه دارد.
• تب بیش از ۳۸ درجه سانتیگراد دارد.
• سرفه او حالت خس خس دارد.

بدین منظور می‌توانید با جستجو عبارت “پزشک متخصص ریه پذیرش ۲۴” در گوگل به بهترین پزشکان این حوزه دسترسی پیدا کرده و نوبت مشاوره یا حضوری دریافت کنید.

رفع سرفه چه مدت طول می‌کشد؟

• بیشتر سرفه‌ها در طی دو هفته برطرف می‌شوند یا حداقل به طور قابل توجهی بهبود می‌یابند.
• سرفه ای که تا سه هفته طول بکشد، یک سرفه حاد است.
• اگر سرفه‌های شما بین سه تا هشت هفته طول بکشد، یک سرفه نیمه‌حاد محسوب می‌شود.
• سرفه‌های مداومی که بیش از هشت هفته طول بکشند نیز سرفه مزمن هستند.

زمان مراجعه به پزشک

سرفه یک علامت شایع، به‌خصوص در فصل سرماخوردگی، آنفولانزا و آلرژی است. بیشتر سرفه‌ها جدی نیستند، اما بعضی از آن‌ها مانند خروسک در کودکان و یا سرفه‌های خشک که از علائم ابتلا به ویروس کرونا هستند، جدی هستند.

از این رو، مراجعه به پزشکان متخصص پذیرش ۲۴ برای رفع سرفه در موارد زیر توصیه می‌شود:

• درد قفسه سینه
• تب بالای ۳۸ درجه سانتیگراد
• سردرد
• حین سرفه نتوانید نفس بکشد یا تنفستان سخت شود.
• دچار سرفه مزمنی شوید که چندین هفته طول کشیده است.
• سرفه همراه با خون باشد.
• سرفه در طی چند روز بدتر شود.
• رنگ پوستتان آبی شود.