دانستنی های تیروئید در حاملگی برای بانوان

عملکرد صحیح تیروئید در حاملگی، می‌تواند تضمین‌کننده سلامت مادر و جنین باشد. به همین دلیل متخصصان معتقدند که به ویژه در هفته‌های آغازین بارداری، آزمایش‌های لازم برای اطمینان از عملکرد صحیح این غده پروانه‌ای شکل که درست پایین تارهای صوتی واقع در جلوی گردن قرار گرفته است، انجام شود. در این مطلب که توسط دکتر فرهاد موسی زاده جراح عمومی و متخصص پستان در تهران و فعال در بیمارستان دی نوشته شده است، به دانستنی‌های تیروئید در دوران حاملگی خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید.

آشنایی با عملکرد غده تیروئید

پیش از آنکه به تغییرات عملکرد غده تیروئید در بارداری بپردازیم، بهتر است با نحوه تولید و نقش آن در بدن آشنا شویم. در نظر داشته باشید که TSH، که هورمون تحریک کننده تیروئید است، سبب تولید هورمون‌های تیروئید می‌شود و در مرحله بعد این هورمون‌ها به وسیله غده هیپوفیز تنظیم می‌شوند.

برخی مواقع ممکن است این چرخه به دلایلی در بدن دچار تغییراتی شود و هیپوفیز قادر به تولید به اندازه‌ی و کافی هورمون TSH  نباشد. در چنین شرایطی شاهد کم کاری یا پرکاری تیروئید خواهیم بود که می‌تواند منجر به ایجاد مشکلاتی در بدن شود.

چرا توجه به غده تیروئید در حاملگی از اهمیت بالایی برخوردار است؟

یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت غده تیروئید در دوران بارداری، تولید و تنظیم هورمون‌هایی به نام T3 و T4 است. این دو هورمون در شکل‌گیری سیستم عصبی جنین و تکمیل ساختار مغز آن نقش حیاتی و قابل توجهی را ایفا می‌کنند.

در طول سه ماهه اول حاملگی، سلامت جنین به میزان هورمون‌های تیروئیدی ذخیره بدن مادر که توسط جفت دریافت می‌کند، بستگی دارد. در این دوران، جهت رفع و تامین نیازهای جنین تولید و ترشح هورمون‌های تیروئید در بدن مادر افزایش یافته و این امر در نهایت منجبر به بزرگ‌تر شدن غده تیروئید می‌شود.

آیا می‌دانید عملکرد غده تیروئید در حاملگی چگونه است؟

نحوه عملکرد غده تیروئید در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی بدن در این دوران  دچار تغییراتی می‌شود؛ در سه ماهه اول بارداری، هورمونی به نام گنادوتروپین که آن را با نام HCG می‌شناسند و مربوط به هورمون‌های دوران بارداری است و شباهت زیادی به هورمونTSH  دارد، سبب افزایش و بیشتر شدن میزان تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌شود.

همچنین در دوران بارداری، به علت افزایش و بیشتر شدن سطوح هورمون استروژن، هورمون دیگری تولید می‌شود که به منتقل کردن هورمون‌های تیروئیدی موجود در خون کمک می‌کند. در نظر داشته باشید که حجم غده تیروئید در سه ماهه اول بارداری افزایش پیدا می‌کند که امری کاملا طبیعی است.

 دکتر فرهاد موسی زاده جراح عمومی و متخصص پستان در تهران با تاکید بر اهمیت عملکرد غده تیروئید در حاملگی می‌گوید:”با توجه به دلایل گفته شده ممکن است در این دوران عملکرد طبیعی تیروئید که حاصل از تغییرات هورمونی است و وجود مشکل و اختلال در عملکرد آن، به سادگی قابل تشخیص نباشد که در این صورت بهتر است مادر در این دوران حساس آزمایش‌های لازم را بدهد و زیر نظر دکتر متخصص باشد.”

پرکاری غده تیروئید در دوران بارداری

فعالیت بیش از اندازه غده تیروئید در بدن خانم‌های باردار باعث ترشح بیش از حد هورمون‌های تیروئید می‌شود و در نهایت سبب پرکاری این غده خواهد شد. به یاد داشته باشید که پرکاری تیروئید را با نام هایپرتیئودیسیم هم می‌شناسند. به طور معمول، پرکاری غده تیروئید در حاملگی ممکن است از بیماری گریوز نشات گرفته باشد.

گریوز، یکی از رایج‌ترین فرم‌های تیروئید پرکار است و نوعی بیماری خودایمنی به شمار می‌رود که در آن بدن مادر آنتی بادی تولید می‌کند. ترشح آنتی بادی منجر به تحریک غده تیروئید و در نهایت تولید بیش از اندازه هورمون‌های آن خواهد شد. در صورت تمایل به مطالعه در این باره می‌توانید با کلیک بر روی”تیروئید در بارداری” اطلاعات بیشتری کسب کنید.

افزایش غده تیروئید در دوران حاملگی چه تاثیری روی مادر و جنین دارد؟

در صورتی که افزایش بیش از اندازه هورمون‌های تیروئید مورد بررسی قرار نگیرد و در زمان درست به آن رسیدگی نشود منجر به هایپرتیئودیسیم خواهد شد. اگر مادر در طول دوران بارداری خود آزمایش‌های لازم را ندهد و با کمک گرفتن از دکتر متخصص این بیماری در او درمان نشود، مشکلات و خطرات زیر را در پی خواهد داشت:

• افزایش احتمال سقط شدن جنین
• تولد و زایمان زودتر از موعد و زودرس
• کاهش وزن شدید نوزاد زمان تولد
• پره اکلامپسی که به افزایش بیش از اندازه فشار خون در اواخر دوران برداری گفته می‌شود.
• ایجاد نارسایی احتقانی قلب

کم کاری غده تیروئید در دوران بارداری

قطب مخالف پرکاری تیروئید، کم کاری آن است. در چنین شرایطی هورمون‌های تیروئید کم‌تر از میزان مورد نیاز بدن تولید و ترشح می‌شوند که این امر می‌تواند سبب کند پیش رفتن بسیاری از عملکردهای بدن مادر شود.

بهتر است بدانید که کم کاری تیروئید را هیپوتیئودیسیم هم می‌نامند. به طور معمول کم کاری این غده ممکن است به دلیل بیماری هاشیموتو(Hashimoto) باشد که نوعی اختلال خودایمنی محسوب می‌شود و در اثر آن غده تیروئید ملتهب شده و توانایی تولید به اندازه هورمون‌ها را از دست می‌دهد.

کم کاری غده تیروئید در دوران حاملگی چه عوارضی را به همراه دارد؟

همانطور که اشاره کردیم، تولید به اندازه هورمون‌های تیروئید در شکل‌گیری سیستم عصبی و تکامل طبیعی مغز جنین نقش ضروری دارد. در صورت ابتلا مادر به کم کاری تیروئید به خصوص در دوران سه ماهه نخست بارداری، جنین به اندازه کافی این هورمون‌ها را دریافت نخواهد کرد و ممکن است مشکلات عصبی شود و با بیماری متولد شود. هیپوتیئودیسیم می‌تواند سبب بروز مشکلاتی شود که شامل موارد زیر می‌شوند:

• کم خونی شدید
• مبتلا شدن به عقب ماندگی‌های ذهنی
• کاهش چشمگیر وزن نوزاد هنگام تولد
• سقط شدن جنین
• افزایش بیش از حد فشار خون مادر در ماه‌های آخر بارداری
• نارسایی احتقانی قلب
• مرده زایی

بیماری‌های حاصل از غده تیروئید در حاملگی چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

بهتر است بدانید که اگر علائمی مبنی بر بیماری‌های تیروئیدی را نداشته باشید، پزشک شما غالبا پیش از بارداری یا در طول آن آزمایشی برای بررسی عملکرد غده تیروئید تجویز نمی‌کند. اگر در دوران بارداری علائم و نشانه‌های گفته شده در این مقاله را مشاهده کردید، بهتر است بدون معطلی پزشک خود را مطلع کنید.

 دکتر متخصص بعد از انجام معاینه‌های لازم، آزمایش خون تجویز می‌کند که در آن میزان ترشح هورمون‌های تیروئید و هورمون تحریک کننده غده تیروئید در بدن مادر، اندازه‌گیری و مشخص می‌شود. سپس پزشک براساس نتایج دستورات لازم را انجام خواهد داد.

اهمیت بررسی عملکرد غده تیروئید در بارداری توسط پزشک متخصص

همانطور که در طول مقاله گفته شد، بهتر است خانم‌های باردار تحت نظر یک پزشک متخصص، از عملکرد غده تیروئید در حاملگی غافل نشوند. در صورت تمایل به دریافت مشاوره و دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحه دکتر فرهاد موسی زاده که یکی از برترین جراحان عمومی ایران به شمار می‌روند مراجعه نمایید.