انجام تمامی فعالیت های روزانه از ساده ترین تا مشکل ترین کارها به عملکرد سالم و کارایی چشم بستگی دارد، پس اگر چشم حیاتی ترین عضو نباشد قطعا یکی از ارگان های حیاتی بدن است. اکثر ما زمانی این اهمیت را درک می کنیم که اختلالی حتی کوچک در عملکرد چشمانمان اتفاق افتد.
لازم است که بدانیم چشم به همان میزان که حساس است به همان میزان هم در خطر است، بنابراین مراقبت و حفاظت از این ارگان حیاتی بسیار مهم است.
از جمله خطراتی که چشم را تهدید می کند می توان به تماس مستقیم و طولانی مدت در مقابل نور خورشید اشاره کرد که اشعه مضر فرابنفش نور خورشید می تواند منجر به بیماری آب مروارید شود. از تهدیدات دیگر چشم ها می توان به کار با کامپیوتر و ابزارهای الکترونیکی منتشرکننده نور آبی اشاره کرد که با ورود تکنولوژی به زندگی بشر روز به روز سبک زندگی آدم ها تغییر کرد و در حال وابسته تر شدن به این ابزارها هستیم.
بنابراین لازم و ضروری است که از سلامت چشمانمان در مقابل این تهدیدات مراقبت کنیم و قبل از بروز هرگونه مشکل برای چشم خطراتی که چشمانمان را تهدید می کند، بشناسیم؛ و به دنبال راهکارهای پیشگیری کننده از سلامت چشمانمان بگردیم. مراجعه به بینایی سنجی یکی از راهکارهای پیشگیری، مراقبت و نگهداری از سلامت چشمانمان است.
مراجعه به بینایی سنجی فراتر از انجام یک تست بینایی است. در این معاینات هر گونه مشکلی در سلامت چشمها و حتی در سلامت عمومی فرد قبل از بروز آن، شناسایی میشود. اهمیت معاینات سالانه چشم فراتر از اطمینان یافتن نسبت به کاهش بینایی است. مراجعه به بینایی سنج و انجام بررسیهای بینایی سنجی، برای حفظ سلامت چشم و تشخیص به موقع تعداد زیادی از مشکلات چشمی ضروری است.
متخصصین بیناییسنج میتوانند مشکلات مختلفی را شناسایی کنند، از جمله کاهش دید در نزدیک و دور، نزدیکبینی، دوربینی، کج بینی، بیماریهای مرتبط با چشم مانند گلوکوما، کاتاراکت و ماکولوپاتی و غیره.
علاوه بر این، برخی از این مشکلات چشمی مانند گلوکوم و تاری دید، اگر به موقع تشخیص داده نشوند، میتوانند به تخریب بینایی و کاهش کامل دید منجر شوند. در عوض، اگر به موقع تشخیص داده شوند، میتوانند با درمان مناسب، بهبودی و حفظ بینایی را به دنبال داشته باشند.
از این رو، برای حفظ سلامت چشم و تشخیص به موقع هر گونه مشکل چشمی، باید به طور منظم به بینایی سنج مراجعه کرده و بررسیهای بینایی سنجی را انجام داد.
به طور کلی، افراد بالای ۴۰ سال و افرادی که در خانوادهشان مشکلات چشمی وجود دارد، باید به طور منظم به بینایی سنج مراجعه کنند.
بینایی سنج کیست؟
بینایی سنج یا اپتومتریست (optometrist) کسی است که با گذراندن دوره ی آکادمیک در رشته بینایی سنجی مهارت های لازم را برای انجام معاینات چشم کسب می کند. معاینات اولیه جهت تشخیص عیوب بینایی مانند دوربینی، نزدیک بینی و آستیگمات توسط این شخص در مراکز بینایی سنجی انجام می شود.
فرق بینایی سنج با چشم پزشک
همانگونه که گفته شد وظیفه بینایی سنج انجام معاینات اولیه چشم است، و در صورت مشاهده مشکلات بینایی پیچیده بیمار را به متخصص چشم پزشک ارجاع می دهد. اما چشم پزشک کسی است که پس از گذراندن دوره پزشکی عمومی، دوره ی تخصصی آکادمیک خود را در مقطع تخصصی چشم گذرانده است و توانایی تشخیص، درمان، جراحی و تجویز دارو را دارد. همچنین بینایی سنج برخلاف چشم پزشک توانایی تجویز دارو برای بیماران را ندارد.
چرا باید به بینایی سنجی مراجعه کنیم؟
همانطور که در ابتدا اشاره شد مراجعه به بینایی سنجی تنها یک تست بینایی نیست و با توجه به تفاوت بینایی سنج با چشم پزشک می توانیم برای اطلاع از سلامتی چشمانمان و پیشگیری از بیماری های چشمی به اپتومتریست مراجعه کنیم. به طور کلی موارد زیر را به عنوان ضرورت مراجعه به بینایی سنجی می توان بر شمرد:
۱- معاینه جامع و کامل چشم
۲- تعیین نمره چشم: این یکی از مهمترین وظیفه های بینایی سنج است اما متاسفانه بیشتر افراد اغلب تنها برای تعیین نمره چشمی خود به مراکز بینایی سنجی مراجعه می کنند.
۳- گرفتن گواهی سلامت: برخی نهاد ها و سازمان ها برای استخدام و یا مانند آموزشگاه های رانندگی از افراد ثبت نام کننده برای دریافت گواهی نامه درخواست انجام تست بینایی سنجی از مراکز معتبر می کنند.
۴- بروز مشکل برای بینایی: در هنگام بروز هر گونه مشکل غیر اورژانسی بهتر است ابتدا به یک مرکز بینایی سنجی مراجع کنید، چرا که بینایی سنج با معاینه کامل چشم شما می تواند راهنمایی های لازم را به شما برای حل مشکل چشمتان بدهد و در صورت نیاز شما را به یک چشم پزشک مجرب ارجاع دهد.
۵- مشاوره: مشاوره تخصصی یکی دیگر از زمینه هایی است که در برخی موارد مانند خرید لنز رنگی، عینک مطالعه (عینک نزدیک بنی)، عینک کامپیوتر و غیره می تواند بینایی سنج به شما بدهد.
معایناتی که توسط اپتومتریست انجام می شود:
به طور کلی معاینات مختلفی توسط بینایی سنج یا متخصص چشم پزشک با کمک دستگاه های موجود در مراکز بینایی سنجی و چشم پزشکی از جمله مرکز بینایی سنجی اهواز انجام می شود که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم.
ارزیابی وضعیت چشم در مراکز بینایی سنجی
ارزیابی وضعیت چشم توسط بیناییسنج یا پزشک چشم انجام میشود. در این ارزیابی، اپتومتریست از روشها و تستهای مختلف برای بررسی وضعیت چشم استفاده میکند. در زیر، برخی از اصلیترین تستها و روشهایی که در این ارزیابی انجام میشوند را ذکر میکنیم:
- تست تجویز نیروی بینایی: در این تست، بینایی سنج با استفاده از جدول اسنلن Snellen یا تجهیزات دیگر، قدرت بینایی شما را ارزیابی میکند. در این تست، شما باید حروف یا اشکالی که روی یک تابلو قرار دارند را خوانده و نتیجه قدرت بینایی خود را به پزشک اعلام کنید.
- تست تمرکز و تمایز: این تست برای ارزیابی توانایی چشم در تمرکز و تمایز بین اشیا استفاده میشود. بینایی سنج میتواند از تستهایی مانند تست قرار دادن اشیا در فاصلههای مختلف و تست خواندن حروف کوچک استفاده کند تا توانایی تمرکز و تمایز چشم شما را ارزیابی کند.
- تست برداشت رنگ: این تست برای ارزیابی توانایی شناسایی و تمایز رنگها استفاده میشود. برای انجام این تست نیز متخصص بینایی سنج میتواند از تستهایی مانند تست ایشیهارا استفاده کند تا برداشت رنگ شما را ارزیابی کند.
- تست فشار داخل چشم: متخصص بینایی سنج از این تست برای اندازهگیری فشار داخل چشم (فشار اینترااکولار) استفاده میکند. باید بدانیم که فشار داخل چشم میتواند نشان دهنده برخی مشکلات چشمی مانند گلوکوما باشد.
بررسی ساختار چشم
بررسی ساختار چشم یکی دیگر از ارزیابی هایی است که توسط متخصصین بینایی سنج از طریق ابزارها و تکنیکهای مختلفی صورت میگیرد. در این بررسی، اپتومتریست به طور دقیق ساختارهای داخلی چشم را بررسی میکند تا هرگونه نقص یا مشکلی را تشخیص دهد. چندین روش ممکن برای بررسی ساختار چشم وجود دارد، از جمله:
- استفاده از لامپ شکافی (Slit Lamp): لامپ شکافی یک ابزار پزشکی است که با استفاده از یک منبع نوری متمرکز و یک لنز بزرگ، به متخصص بینایی سنج امکان میدهد ساختارهای داخلی چشم را بطور دقیق مشاهده کند. با استفاده از لامپ شکافی، متخصص میتواند قرنیه، شبکیه، عدسی، عروق صدفی و سایر اجزای چشم را بررسی کند.
- عینک لنز بزرگ (Binocular Indirect Ophthalmoscope): این ابزار از یک عدسی بزرگ و یک منبع نوری استفاده میکند تا متخصص به ساختارهای داخلی چشم نگاه کند. با استفاده از عینک لنز بزرگ، متخصص میتواند شبکیه، عروق صدفی و غیره را مشاهده کند.
- تصویربرداری زنده چشم (Live Eye Imaging): این روش شامل استفاده از دوربینهای خاصی است که تصاویر زنده از ساختارهای داخلی چشم را به نمایش میگذارد. با استفاده از این روش، متخصص چشم میتواند تصاویر با کیفیت بالا از قرنیه، شبکیه، عروق صدفی و سایر اجزای چشم را دریافت کند و بررسی کند.
با استفاده از این روشها، بینایی سنج میتواند ساختار و وضعیت چشم شما را به طور دقیق بررسی کرده و در صورت وجود هرگونه نقص یا مشکلی، تشخیص داده و توصیههای لازم را به شما ارائه کند. این بررسی معمولاً به عنوان بخشی از یک بررسی کامل چشم انجام میشود و میتواند در تشخیص و مدیریت بیماریها و مشکلات چشمی مؤثر باشد.
تشخیص مشکلات چشمی
بیناییسنج به شناسایی و تشخیص مشکلات چشمی کمک میکند. این مشکلات ممکن است شامل برداشت نادرست رنگها، نقص بینایی در شب، اختلالات تمرکز و تمایز بین اشیا، وجود آستانه حساسیت به نور و سایر مشکلات چشمی باشد. این مشکلات ممکن است تأثیری بر استفاده از لنز طبی رنگی داشته باشند و اپتومتریست میتواند راهنماییهای لازم را به شما بدهد.
نوشتن نسخه مناسب
با توجه به بررسی دقیق چشم و تشخیص مشکلات، بینایی سنج ممکن است به شما نسخهای مناسب از عینک طبی مورد نیازتان به شما بدهد. نسخه ی بینایی سنج به طور معمول شامل نمرات چشم چپ و راست بیمار می شود که بر اساس این نمرات عدسی مورد نیاز هر دو چشم مشخص می شود.
بیمار می تواند پس از دریافت نسخه به عینک فروشی مراجعه کند و با انتخاب فریم مناسب عینک بر اساس علاقه و شکل صورت، عینک طبی خود را سفارش دهد.
مراجعه به بینایی سنج قبل از خرید لنز طبی رنگی
لنز تماسی طبی رنگی برخلاف فریم عینک طبی به صورت مستقیم با سطح چشم در تماس است و در صورت داشتن مشکلات بینایی مانند خشکی چشم و حساسیت می تواند باعث آسیب به چشمانتان شود. همانگونه که گفتیم بینایی سنج می تواند مشکلات چشم شما را بر اساس معاینات مختلف شناسایی کند حتی مشکلاتی که هنوز علائم و نشانه ای ندارند.
افرادی که می خواهند لنز طبی سفارش دهند حتما باید به بینایی سنج مراجعه کنند تا نمرات چشم خودشان را به صورت دقیق بدانند و در زمان خرید لنز طبی رنگی مناسب بر اساس نمرات بینایی خود سفارش دهند.
در کنار این افراد به افرادی که می خواهند یک خرید لنز رنگی مناسب و مطمئن داشته باشند نیز توصیه می کنیم که قبلا اقدام به خرید حتما به یک بینایی سنج مراجعه کنند تا از سلامت چشمان خودشان کاملا مطمئن شوند.
همچنین بینایی سنج می تواند برای افرادی که به دنبال خرید لنز رنگی طبی و یا لنز رنگی هستند نسخه ای با جزئیات زیر تجویز کند:
- نوع لنز: بینایی سنج ممکن است نوع مشخصی از لنز طبی رنگی را برای شما توصیه کند، مانند لنزهای رنگی یکبعدی یا دوبعدی، لنزهای تماسی روزانه یا ماهانه، یا لنزهای رنگی با تمرکز بر اصلاح رنگ بینایی.
- مقدار و قدرت شفافیت لنز: بینایی سنج ممکن است مقدار شفافیت لنز را مشخص کند. این مقدار به تناسب نیازهای بینایی شما و مشکلاتی که شناسایی شدهاند، تعیین میشود.
- تاریخ استفاده: در نسخه بینایی سنج ممکن است زمانی که باید لنز را استفاده کنید، مشخص کند. مثلاً در صورتی که لنزهای روزانه یکبار مصرف تجویز شده باشند، باید هر روز لنز جدید استفاده کنید. در صورت استفاده از لنزهای ماهانه، زمان تعویض لنز را همچنین در نسخه مشخص میکند.
- راهنمای استفاده و نگهداری: متخصص بینایی سنج نکاتی را در مورد استفاده صحیح و نگهداری لنز طبی رنگی برای شما توضیح میدهد. این شامل روشهای شستشو، تمیزکاری و نگهداری لنز، نکاتی در مورد آب و مواد غذایی قابل مصرف، استفاده از محافظتکنندهها در برابر نور خورشید و غیره میشود.
نسخه توصیه شده توسط بینایی سنج باید به طور کامل دنبال شود. افرادی که از لنز تماسی استفاده می کنند در صورت بروز هرگونه سوال یا مشکلات در استفاده از لنز، بهتر است به مراکز بینایی سنجی مراجعه کنید تا راهنمایی و مشاوره لازم را دریافت کنید.
و همانطور که گفته شد مراجعه به بیناییسنج قبل از استفاده از لنز تماسی، برای بررسی وضعیت چشم و دریافت راهنماییهای لازم بسیار ضروری است. این اقدام میتواند به حفظ سلامت چشمها، کاهش مشکلات بینایی و افزایش راحتی و رضایت در استفاده از لنز طبی رنگی کمک کند.