تشنج ناشی از فعالیت الکتریکی بیش از حد در مغز است که تغییرات غیرارادی ناگهانی در رفتار یا هوشیاری را در پی دارد. تشنج در افراد مبتلا به صرع شایع است و میتواند از چند ثانیه تا بیش از پنج دقیقه طول بکشد. در موارد دیگر، این بیماری ممکن است در اثر صدمات سر، تومورهای مغزی، مسمومیت با سرب، رشد ناکافی مغز، علل ژنتیکی، بیماریهای عفونی و تب ایجاد شود.
این اختلال همچنین میتواند ناشی از سوء مصرف و اعتیاد به الکل، بیماری آلزایمر، لوپوس، نارسایی کلیه، سکته مغزی و سایر بیماریها باشد. با این حال تقریباً در ۵۰درصد از تشنجها، هیچ علتی قابل شناسایی وجود ندارد.
گفتنی است که در مورد اکثر حملات تشنج و حتی صرع، نیازی به تماس با اورژانس نیست. اما باید توجه داشت که فرد را از اشیاء مضر دور نگه دارید و مطمئن شوید که راه تنفسی او باز هستند.
علائم تشنج چیست؟
علائم تشنج عبارتند از:
- از دست دادن هوشیاری
- با باز ماندن چشمها
- سختی در تنفس کردن
- بی اختیاری ادرار
- حرکات غیرطبیعی اندام
- خیره شدن به یک نقطه
- سفت شدن غیرطبیعی عضلات
در مواجه با بروز تشنج در افراد چه کار باید کرد؟
اگر فردی دچار تشنج شد اقدامات زیر را انجام دهید:
- اجسام مضر را از سر راه او بردارید
- او را از موقعیتهای سقوط دور کنید
- کراوات، روسری یا سایر لباسهایی که گردن را پوشانده شل کنید
- چیزی در دهان فرد قرار ندهید
- سعی نکنید جلوی حرکات غیرطبیعی را بگیرید
- اگر فرد استفراغ کرد، برای باز کردن راه تنفسی و برای کمک به تخلیه هرگونه ترشحات دهان، فرد را به سمت چپ بخوابانید
- مطمئن شوید که راه تنفسی باز است و فرد نفس میکشد
- در طول تشنج، به علائم فرد از جمله حرکات، جهت حرکات سر و چشم و زمان بازگشت به هوشیاری و هوشیاری کامل توجه کنید،چراکه میتوانید این اطلاعات را به یک دکتر مغز و اعصاب در گزارش دهید.
در صورت مشاهده این علائم بهتر است بعد از اتمام تشنج فرد را برای تشخیص قطعی و درمان به متخصص مغز و اعصاب کرمانشاه نشان دهید.
تشنج چطور تشخیص داده میشود؟
اگر فرد قبلاً به این بیماری مبتلا نشده است، آزمایش خون، تصویربرداری از مغز و معمولاً الکتروانسفالوگرافی توصیه میشود، اما اگر اختلال تشنج قبلاً تشخیص داده شده باشد، معمولاً آزمایش خون انجام میشود.
تشخیص این اختلال بر اساس علائم و مشاهدات شاهدان عینی است و توسط دکتر نورولوژی یا متخصص مغز و اعصاب صورت میگیرد. علائمی که نشان دهنده تشنج است عبارتند از از دست دادن هوشیاری، اسپاسم عضلانی که بدن را میلرزاند، گاز گرفتن زبان، از دست دادن کنترل مثانه، گیجی ناگهانی و ناتوانی در توجه. متخصص مغز و اعصاب در ایلام زمانی تشخیص قطعی تشنج را اعلام میکند که فرد حداقل دو تشنج در زمانهای مختلف را تجربه کرده باشد.
محرکهای تشنج چه عواملی هستند؟
همه افراد مبتلا به این بیماری عوامل تحریک کننده ندارند و بدون هیچ علت واضحی دچار تشنج میشوند. با این حال، موقعیتهای خاصی وجود دارد که میتواند برای برخی افراد محرک باشد که عبارتند از:
- فراموش کردن مصرف دارو یا مصرف دیرهنگام آن
- کمبود خواب و خستگی
- نوشیدن نوشیدن بیش از حد الکل
- مصرف داروهای غیرضروری
- مصرف زیاد کافئین از جمله نوشیدنیهای انرژیزا
- تغییرات هورمونی، مانند دوره ماهانه، بارداری یا یائسگی
- احساس بیماری، تب، درد
- دمای شدید
- استرس و اضطراب، گاهی اوقات حتی کسالت یا هیجان
- رژیم غذایی نامناسب
- کمآبی بدن
- مشاهده نورهای چشمکزن
درمان تشنج چیست؟
رژیم درمانی و کاهش استرس میتواند به درمان اختلالات تشنج در برخی افراد کمک کند. با این حال، در برخی مواقع، پزشکان داروهای ضد تشنج را برای کمک به کاهش دفعات آن تجویز میکنند.
اگر داروها برای کنترل اختلالات علائم موثر نباشد، متخصص مغز و اعصاب در خرم آباد ممکن است یک درمان جراحی مانند تحریک عصب واگ را توصیه کند.
دارودرمانی تشنج
دارو میتواند در کاهش فراوانی و شدت این اختلال موثر باشد و یک روش موفق برای درمان در هفت نفر از هر ۱۰ نفر است. بنابراین اگر یک دارو علائم را متوقف نکند، پزشک میتواند انواع دیگر را امتحان کند.
تحریک عصب واگ برای درمان تشنج
با این روش درمانی، پزشک دستگاه کوچکی را در زیر پوست در ناحیه سمت چپ قفسه سینه قرار میدهد. یک الکترود یا سیم متصل به دستگاه نیز در زیر پوست قرار میگیرد و در اطراف عصب واگ در گردن متصل میشود. این دستگاه طوری برنامهریزی شده است که برای جلوگیری از تشنج، پالسها را در فواصل زمانی معین ارسال کند.
جراحی لیزری برای درمان تشنج
جراحی لیزری کم تهاجمی و رباتیک برای درمان صرع یا تومورها است. با استفاده از لیزرهای مادون قرمز، جراحان مغز و اعصاب میتوانند مستقیماً مناطقی را در اعماق مغز مورد هدف قرار دهند که معتقدند ممکن است باعث این اختلال شود.
جراحی برای درمان تشنج
در برخی موارد، جراحی گزینهای برای توقف حملات صرع است. از این رو یافتن محل دقیق فعالیت الکتریکی غیرطبیعی قبل از انجام جراحی ضروری است. ناهنجاریهای واقع در لوب تمپورال مغز را میتوان با موفقیت با جراحی درمان کرد. در این جراحی جراح بافت مغز را از ناحیهای که در آن تشنج رخ میدهد خارج میکند.
سخن پایانی
در این نوشتار به علائم، علت و درمان تشنج پرداختیم. اگر فردی در خانواده شما به این بیماری مبتلا است آگاهی از چگونگی مواجه و آموختن کمکهای اولیه میتواند سلامتی فرد را تضمین کند. بنابراین بهتر است در مورد چگونگی کنترل و مدیریت علائم این اختلال، اطلاعات جامع و کاملی داشته باشید.