پاسخ به برخی از سوالات رایج در ارتباط با تعویض مفصل زانو

مفصل زانو یکی از مفاصل بسیار مهم بدن است که هر گونه اختلال در عملکرد آن، می تواند کیفیت زندگی انسان را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. مفصل زانو در صورتی که تحت تأثیر بیماری های التهابی و دژنراتیو قرار بگیرد، غضروف مفصلی به مرور زمان تخریب خواهد شد. با از بین رفتن کارایی مفصل، بیمار احساس درد خواهد کرد و دچار محدودیت در دامنه حرکتی خواهد شد. روش های درمانی متفاوتی مانند درمان‌ های دارویی، تغییر الگوی زندگی، کاهش وزن، استفاده از عصا، تقویت عضلات و … وجود دارد؛ اما نکته حائز اهمیت در ارتباط با درمان‌ های غیر جراحی این است که تمام این روش ها تنها قادر هستند که روند بیماری به تاخیر بیندازند و درمان قطعی نیستند. در صورتی که بیماری پیشرفت کرده باشد جراحی تعویض مفصل زانو درمان نهایی خواهد بود. اغلب افرادی که قرار است جراحی تعویض مفصل زانو را انجام بدهند سوالات بسیاری در ارتباط با این جراحی دارند. با توجه به همین موضوع تصمیم گرفتیم تا به آن ها پاسخ بدهیم.

چه کسانی کاندید انجام جراحی تعویض مفصل زانو هستند؟

مفصلی که به صورت کامل تخریب شده باشد و غضروف آن از بین رفته باشد متاسفانه قابل ترمیم نیست. افرادی که دچار این مشکل هستند در اغلب موارد علائم زیر را دارند:

• علائم رادیوگرافیک مبتنی بر تخریب سطوح مفصلی (ام آر آی به بیشتر برای تشخیص بیماریهای بافت نرم مثل منیسک و رباط صلیبی استفاده میشود در اینجا زیاد کاربرد ندارد)
• درد شدید مفصل زانو در حین انجام فعالیت های روزمره
• درد متوسط یا شدید زانو به صورت مداوم حتی هنگام استراحت
• درد زانو همراه با تغییر شکل و انحراف زانو
• درد زانو همراه با خشکی در حرکت مفصل
• عدم تسکین درد با استفاده از داروهای ضد التهابی و یا فیزیوتراپی

کدام بیماری ها منجر به تعویض مفصل زانو می شوند؟

بیماری هایی مانند آرتروز یا استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید یا وارد شدن ضربات شدید به زانو می‌تواند نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو را برای بیمار ضروری کند.

جراحی تعویض مفصل زانو چیست؟

تعویض مفصل زانو (آرتروپلاستی زانو) نوعی جراحی است که سطح مفصلی استخوان های ران و ساق در مفصل زانو با یک سطح مصنوعی جایگزین می شود.

 جراحی تعویض مفصل زانو را در چه سنی می توان انجام داد؟

به طور سنتی اشاره شده است که بهترین سن برای انجام جراحی تعویض مفصل زانو ۶۰ تا ۶۵ سالگی است اما در صورتی که فرد بیمار دارای درد شدید باشد و فیزیوتراپی نیز قادر به بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل نباشد، این جراحی در سنین پایین‌تر نیز ممکن است انجام شود در عمل به کرات بیمارانی وجود دارند که به دلیل بیماری های زمینه ای مثل آرتریت روماتوئید، زانوی پرانتزی و یا پارگی رباط صلیبی درمان نشده در سنین جوانی نیاز به عمل تعویض زانو پیدا میکنند.

هدف از جراحی تعویض مفصل زانو چیست؟

جراحی تعویض مفصل زانو راه حل نهایی برای بیماری های زانو با تخریب مفصل و علایم بالینی درد، دفورمیتی و محدودیت حرکتی است. این جراحی با اهداف زیرا انجام می‌شود:

• کاهش درد ناشی از ساییدگی، روماتیسم و یا تخریب مفصلی
• بهبود عملکرد طبیعی مفصل
• بازگرداندن دامنه حرکتی مفصل
• رفع دفرمگی های ناشی از تخریب مفصلی
• با جراحی تعویض مفصل برطرف می شود

جراحی تعویض مفصل چگونه انجام می‌شود؟

در این جراحی بافت های غضروفی و استخوانی آسیب دیده مبتلا به آرتروز از انتهای استخوان ران و سر استخوان ساق برداشته می شود و قطعات و پروتزهای فلزی و پلیمری جایگزین آن ها می شود. قطعات بسیار مقاوم فلزی پروتز روی سطح انتهایی استخوان ران و سر استخوان ساق توسط ماده پر کننده و استحکام بخش جایگزین می شوند. سپس یک قطعه که از جنس پلاستیک پلمیری است بین دو قطعه مذکور قرار می گیرد. در نهایت استخوان ساق، چفت می شود. این قطعه همان نقش منیسک و سطح مفصلی را دارد و باعث می شود که استخوان و ساق حرکت طبیعی داشته باشند.

آیا مواد به کار رفته در پروتزها ممکن است باعث ایجاد حساسیت شود؟

خیر

فرآیند انجام جراحی تعویض مفصل زانو چقدر طول می‎ کشد؟

فرایند عمل جراحی بسته به شرایط مفصل و تجربه جراح ممکن است متغیر است. بیشتر جراحان با تجربه این عمل را حدود ۴۰ دقیقه به انجام میرسانند؛ اما البته زمان انجام مراحل قبل از جراحی و مراقبت بعد از جراحی در اتاق ریکاوری نیز باید در نظر گرفته شود که در مجموع بیمار حدود دو ساعت را در اتاق عمل سر میکند.

اقدامات قبل از جراحی در بیمارستان شامل چه مواردی است؟

فرد از چند روز قبل از جراحی، با اجازه پزشک معالج، از مصرف داروهای رقیق کننده خون مثل آسپرین و پلاویکس خودداری کند؛ اما در بیمارستان اقدامات قبل از عمل جراحی شامل انتقال و تحویل بیمار به اتاق عمل، آماده سازی بیمار، شروع بی حسی یا بیهوشی و مونیتورینگ قبل از جراحی، شستشو و تمیز نمودن محل جراحی است. تمام این اقدامات توسط کادر بیمارستان انجام می شود. کادر درمان افراد حرفه ای و مجرب در حوزه خود هستند و در صورت مواجه با هرگونه مشکلات احتمالی آن را رفع خواهند کرد. در صورت داشتن هر گونه علائم غیر طبیعی بیمار باید در مورد وضعیت خود به آن ها گزارش بدهد.

آیا جراحی تعویض مفصل زانو دارای عوارض است؟

خوشبختانه اغلب موارد با موفقیت انجام می شود و عارضه خاصی را به همراه ندارد؛ اما مانند هر عمل جراحی احتمال ایجاد عفونت و لخته شدن خون بعد از جراحی وجود دارد. یکی دیگر از عوارضی که به ندرت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو و در صورت عدم همکاری مناسب بیماران، ممکن است مشاهده شود سفتی زانو بعد از جراحی تعویض مفصل زانو است؛ اما بیماران باید توجه داشته باشند که رعایت دقیق دستورالعمل ها و توصیه های پزشک جراح، به میزان قابل توجهی می تواند میزان عوارض پس از عمل جراحی را کاهش دهد.

بازتوانی پس از عمل جراحی جایگذاری پروتز در مفصل زانو چقدر طول می کشد؟

بازتوانی و توانبخشی با توجه به شرایط بیمار و صلاحدید پزشک جراح، از همان روز عمل جراحی ممکن است آغاز شود. در مدت زمان بسیار کوتاهی بعد از جراحی، بیمار قادر به تحمل وزن خود خواهد بود. اصلاح شرایط ناحیه تحت درمان از طریق تمرین‌های حرکتی مناسب بسیار حائز اهمیت است. این اقدام معمولاً توسط فیزیوتراپیست انجام می شود. روش‌ های فیزیوتراپی باعث تسریع فرآیند بهبودی خواهد شد.

مراقبت های بعد از تعویض مفصل زانو شامل چه مواردی است؟

یکی از فاکتورهای موثر در گرفتن نتایج مطلوب از جراحی تعویض مفصل زانو، انجام مراقبت‌ های بعد از جراحی است. این مراقبت ها در چند هفته اول بعد از عمل شامل موارد زیر است:

• داروهای تجویز شده توسط پزشک به صورت منظم مصرف شود.
• توصیه می شود بیمار در اولین فرصت و حداکثر طی ۱ تا ۲ هفته بتواند تعادل خود را حفظ از واکر استفاده کند.
• وسایل ضروری بیمار در نزدیکی بیمار قرار داده شود.
• فرش و یا قالیچه هایی که احتمال سر خوردن را افزایش می دهند، جمع شوند.
• هنگام استحمام، از صندلی استفاده شود.
• روی صندلی یا مبلی بنشیند که ارتفاع مناسبی داشته باشد.
• از انجام فعالیت های سنگین تا چند هفته بعد از جراحی اجتناب شود، بیمار باید به تدریج فعالیت های روزانه خود را شروع کند.
• بالا و پایین رفتن از پله برای همه افراد حتی کسانی که عمل نکرده اند مناسب نیست و این امر در مورد بیماران بعد از عمل جراحی مفصل زانو هم صدق میکند و بهتر است بیمار تا جایی که میتواند از بالا یا پایین رفتن پله اجتناب کند. (بیمار اول باید پای سالم خود را جلو بگذارد و سپس پای عمل شده را در کنار آن قرار دهد)
• بیمار تا بهبود درد و بازیابی قوای عضلانی (۶ تا ۸ هفته بعد از جراحی) از رانندگی اجتناب کند.
• بعد از جراحی تعویض مفصل زانو باید از انجام ورزش و فعالیت های شدید بدنی اجتناب کند.
• بیمار رژیم غذایی متعادل داشته باشد.

درد و تورم بعد از جراحی تعویض مفصل زانو تا چه زمانی ادامه پیدا می کند؟

درد، تورم و کبودی حدود ۳ تا ۶ هفته پس از جراحی تعویض مفصل زانو برطرف خواهد شد؛ اما در صورتی که بعد از جراحی درد و کبودی بیمار شدید و غیر قابل تحمل باشد باید وضعیت خود را به اطلاع پزشک معالج خود برساند.

 برای انجام جراحی تعویض مفصل زانو به چه کسی مراجعه کنیم؟

یکی از مواردی که بطور شایع مطرح میشود این است که افرادی در بین نزدیکان و دوستان این عمل را انجام داده اند و با موفقیت همراه نبوده است در نتیجه از مهمترین مواردی که با این جراحی مرتبط است انتخاب پزشک معالج و جراحی است که در این زمینه از بیشترین مهارت و دانش برخوردار باشد. چرا که در صورت جراحی ناموفق علاوه بر صرف هزینه بی ثمر، بیمار ممکن است متحمل ادامه درد و عوارض وخیم این جراحی بزرگ شود. دکتر علیرضا میرزاصادقی، جراح و متخصص ارتوپدی با سابقه طولانی تجربه عمل های جراحی موفق تعویض مفصل زانو و لگن در ایران و بسیاری از کشورهای جهان و با بهره گیری از به روزترین متدهای روز دنیا این جراحی را در کشور به انجام میرسانند. شما در صورت نیاز به مشاوره و یا عمل جراحی می توانید برای دریافت نوبت معاینه و درمان به صورت حضوری به مطب ایشان مراجعه فرمایید.