سرطان واژهای تلخ و ترسناک است که این روزها به فراوانی شنیده میشود و بسیاری از مردم جهان به شکلهای مختلف درگیر این بیماری وحشتزا و سخت هستند. یکی از انواع این بیماری که نسبت به سرطانهای دیگر نادرتر است، سرطان تیروئید میباشد. تیروئید یکی از غدههای بدن است که عملکرد ناهماهنگ و نادرست آن در بسیاری از افراد مشکلات متعددی ایجاد میکند. این مشکلات تحت عنوان کم کاری یا پرکاری تیروئید شناخته میشوند و بسیار رایجند اما سرطان تیروئید به ندرت دیده میشود. خوشبختانه در اکثر موارد این نوع سرطان به کمک جراح سرطان جراح تیروئید درمان شده و یا به شکل قابل توجهی از پیشرفت آن جلوگیری به عمل میآید. در واقع جراح تیروئید با برداشتن همه یا بخشی از غده به درمان آن کمک میکند. آنچه برای جراح سرطان جراح تیروئید حائز اهمیت است، تشخیص صحیح و شروع به موقع پروسه درمان است.
غده تیروئید
قبل از این که در مورد چگونگی تشخیص این بیماری و درمان آن به کمک جراح تیروئید صحبت کنیم بهتر است در مورد این غده در بدن بیشتر بدانید. غده تیروئید غدهای کوچک به شکل پروانه است که در گردن زیر ناحیه قوزک قرار دارد. این غده هورمونهای تیروکسین و تریودوتیرونین را تولید میکند. در واقع غده تیروئید با تولید این هورمونها به تنظیم دمای بدن، سرعت سوخت و ساز چربیها، رشد استخوان، ریتم تنفس و ضربان قلب، ساعت و کیفیت خواب، قند و پروتئین، کنترل وزن، سرعت واکنش بدن و فاکتورهای دیگر حفظ سلامتی کمک میکند. این غده از کیسههای کوچکی به نام ندول تشکیل شده که ممکن است برخی از آنها سرطانی شوند. همین ساختار کیسهای تیروئید سبب ایجاد بینظمی در عملکرد آن میشود. هورمونهایی که توسط غده تیروئید تولید میگردند با یک ثبات مشخص در خون جریان دارند و عملکرد نرمال بدن را ممکن میسازند.
رایجترین مشکلات مرتبط با تیروئید، کم کاری یا پرکاری آن است که به فراوانی در افراد مخصوصاً بانوان دیده میشود. تشخیص بیماریهای مربوط به کم کاری یا پرکاری تیروئید از طریق شرایط فیزیکی بیمار امکانپذیر است. این شرایط کاملاً واضح و قابل تشخیصند. به همین دلیل به بیماران تیروئیدی توصیه میشود در صورت بروز و تشخیص هر نوع علائم مبنی بر عملکرد غیرطبیعی غده تیروئید به متخصص جراح تیروئید مراجعه کنند.
علائم کم کاری و پرکاری غده تیروئید
نشانههایی از قبیل: تنبلی و احساس کسل بودن، خستگی، افزایش حساسیت به سرما، پوست خشک و رنگ پریده، سفت شدن و درد عضلات، تورم و سختی مفاصل، صورت متورم، صدای گرفته و خشن، افزایش ناگهانی وزن، قاعدگیهای نامنظم و شدید، ناخن و موهای سست، ضعف عضلانی و افسردگی همگی از نشانههای کم کاری تیروئید میباشد. در پرکاری تیروئید نیز علائمی از جمله: کاهش ناگهانی وزن در صورتی که بیمار اشتهای زیادی به خوردن دارد و حجم غذای او نه تنها کم نشده بلکه بیشتر از قبل میباشد، لرزش دست و انگشتان، تغییر الگوی دفع مدفوع، اختلال در خواب، تعریق، خستگی و ضعف ماهیچه، کج خلقی و عصبانیت دیده میشود.
چگونگی تشخیص اختلالات تیروئید
هورمونهای ترشح شده توسط تیروئید در خون جریان مییابند، به همین دلیل یک آزمایش خون میتواند سطح هورمون تحریککننده تیروئید که عملکرد این غده را تنظیم میکند، مشخص کند. اگر سطح این هورمون بالا باشد نشاندهنده کم کاری تیروئید یا کارائی ضعیف آن است و اگر سطح آن پایین باشد نشاندهنده فعالیت بیش از حد تیروئید یا پرکاری آن است. اما در مورد سرطان تیروئید باید بدانید که آزمایش خون در اکثر موارد این بیماری را نشان نمیدهد و باید آزمایشهای بالینی توسط جراح سرطان جراح تیروئید انجام شود. حال که با این غده بدن آشنا شدید بهتر میتوانید سرطانی شدن ندولهای آن را درک کنید.
سرطان تیروئید و نحوه تشخیص آن
گاهی در غده تیروئید سلولهای غیرطبیعی ایجاد شده و به شکل تومور در میآید. هر چند اکثر این تومورها خوش خیم هستند اما باز هم در مواردی نادر تومور بدخیم سرطانی در تیروئید دیده میشود که به سلولهای دیگر بدن حمله کرده و در سراسر بدن گسترش مییابد. غدههای سرطانی معمولاً بدون هیچ علائمی رشد میکنند. به همین دلیل است که میگوییم آزمایش خون این سرطان نادر را نشان نمیدهد اما قطعاً وجود یک توده کوچک در غده تیروئید باید جدی تلقی شود. این سرطان در سنین جوانی تا میان سالی شیوع بیشتری دارد، ضمن این که بانوان بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند. سرطان بدخیم تیروئید به اندازه سرطانهای ریه، پستان و پوست شیوع ندارد اما به هر حال میزان شیوع آن متوسط است. سرطان تیروئید انواع مختلفی دارد اما خوشبختانه چندان وخیم نبوده و نوع خوش خیم آن کاملاً قابل درمان است. ضمن این که روش درمانی آن بسیار راحتتر از سایر روشهای درمان سرطان است.
سرطان تیروئید ممکن است به دلایل مختلفی از جمله: ضربههای کوچک به گوش، فک و گردن ایجاد شود. علاوه بر آن عوامل متعددی مانند سابقه ارثی، قرارگیری در معرض تشعشعات یونی در دوران کودکی، وجود گره و کمبود ید از سایر عوامل دخیل در سرطان تیروئید هستند. اگر تومور سرطانی بزرگ شود ممکن است به تارهای صوتی، نای و مری آسیب وارد کند و در گفتار، بلع و تنفس نیز اختلال ایجاد شود. در برخی موارد ممکن است این بیماری علائم کم کاری یا پرکاری تیروئید را ایجاد کند در صورتی که سطح هورمون تیروئید در خون نرمال است. وجود ندول یا گره در غده تیروئید اولین نشانه بیماری سرطان است. غالباً خود بیمار یا اطرافیان میتوانند این گره یا توده را در محل غده تیروئید تشخیص دهند. باز هم تأکید میکنیم که درصد بسیار کمی از ندولها بدخیم میشوند. اکثر آنها خوش خیم و قابلیت درمان کامل را دارند.
برای تشخیص دقیق این بیماری جراح سرطان جراح تیروئید یک سونوگرافی و نمونه برداری از بیمار انجام میدهد. ارزیابی بالینی بیمار با شرح حال کامل او و یک آزمون فیزیکی آغاز میشود. البته معاینه آزمون فیزیکی دقت کمی در تشخیص دارد، برای تشخیص دقیق باید کل غده تیروئید و غدد لنفاوی به صورت کامل لمس شوند. تعداد و اندازه ندولها و قوام آنها به تشخیص بیماری کمک میکند. اگر توده ثابت در گردن احساس شود ممکن است یافتهها حاکی از بدخیم بودن سرطان باشند. همچنین تهاجم بافتی، گرفتگی شدید صدا و علائم و نشانههای درد موضعی نیز وخامت اوضاع را نشان میدهند.
درمان سرطان تیروئید
اگر فردی سرطان تیروئید داشته باشد باید همه یا قسمتی از غده تیروئید این شخص بیمار برداشته شود تا درمان صورت گیرد. اکثر بیماریهای خوش خیم تیروئید که اتفاقاً رایج هم هستند با دارو درمان و کنترل میشوند اما اگر تیرویید سرطانی شود، باید قبل از خود غده تیروئید بافتهای مجاور آن درمان شوند چون اگر توده به بافتهای مجاور برسد درمان سخت خواهد شد. در صورت تشخیص سلولهای سرطانی در این غده پزشک حراج همه یا قسمتی از غده را با جراحی خارج میکند. بعد از جراحی درمان باید رادیواکتیو برای پاکسازی غده ادامه مییابد. آنچه سبب تمایز سرطان تیروئد با سایر سلولهای سرطانی در بدن شده است، خاصیت بسیار مهم آن در جذب شدید ید است. به این صورت که برای بیمار ید رادیو اکتیو تجویز میشود و این ماده با تمرکز در سلولهای سرطانی باعث از بین رفتن آنها میشوند. نکته جالب اینجا است که سلولهای سالم بدن ید را جذب نکرده و در امان میمانند.
به این ترتیب بعد از عمل تیروئید پرکار و دادن ید رادیو اکتیو به بیمار، درمان با هورمون تیروئید صورت میگیرد و ضمن جبران نبود غده تیروئید در بدن سلولهای سرطانی باقی مانده از جراحی با جذب ید از بین رفته یا فرصت پیشروی پیدا نمیکنند. بعد از این که بیمار این مراحل درمانی را پشت سر گذاشت باید تا مدتها تحت نظر جراح سرطان جراح تیروئید باشد و هر سه تا شش ماه یک بار برای معاینه و چکاب به متخصص سرطان تیروئید مراجعه کند. ممکن است در برخی موارد در طی چکاپ، بیمار نیاز به سونوگرافی گردن داشته باشد. علاوه بر آن یکی از روشهای سادهای که برای پیگیری این بیماران به کار گرفته میشود انجام آزمایش خون است که در آن مادهای به نام تیروگلبولین چک میشود. خوشبختانه درمان بیماران سرطان تیروئید پایان خوشی دارد و اکثر آنها به زندگی معمولی خود میپردازند.
آیا در درمان سرطان تیروئید از شیمی درمانی استفاده میشود؟
این بیماری اکثرا با جراحی و ید درمانی قابل معالجه است و شیمی درمانی و رادیوتراپی به ندرت استفاده میشود، آن هم در مواقعی که بیماری خیلی عود کرده و برداشتن غده امکانپذیر نباشد. شیمی درمانی و رادیو تراپی در بیمارانی که سرطان آنها فرم تهاجمی شدیدی دارد و ید درمانی مؤثر نیست، استفاده میشود که البته تعداد چنین بیمارانی بسیار کم است. سرطان تیروئید چهار نوع دارد. شایعترین آن نوع پیلاری و فولیکولار است که ۸۵ درصد این نوع سرطان را تشکیل میدهند. نوع موولاری و آناپلاستیک بسیار نادر و البته تهاجمی هستند. انواع شایع این سرطان با همان روش جراحی و ید درمانی به طور کامل مهار میشوند.
بهترین جراح سرطان جراح تیروئید
دکتر عباس علی بخشی بهترین جراح تیروئید است و دوره تخصصی خود را در آمریکا گذرانده است. اگر هر گونه اختلالی در غده تیروئید خود احساس میکنید و یا فکر میکنید دچار کم کاری یا پرکاری تیروئید هستید، کافی است از طریق لینک زیر وارد سایت دکتر علی بخشی شده و جهت ویزیت نوبت بگیرید.