براکتهای ارتودنسی در سالهای اخیر تغییرات زیادی کردهاند. به گفته دکتر سیامک همت پور متخصص ارتودنسی هنوز بسیاری از افراد بزرگسالی که به دنبال مرتب کردن دندانهای خود هستند، تصور نادرستی از درمانهای ارتودنسی دارند. در اینجا سعی شده است به نکاتی که بزرگسالان بهتر است قبل از شروع ارتودنسی برای خود بدانند اشاره شود.
محدودیت سنی برای ارتودنسی وجود ندارد
اکثر مردم وقتی در مورد ارتودنسی فکر میکنند، معمولا تصویری از نوجوانان به ذهنشان خطور میکند؛ اما در حال حاضر بسیاری از بزرگسالان هم ارتودنسی انجام میدهند. تا وقتی دندانها و لثههای شما سالم باشند، درمان ارتودنسی میتواند برای شما موثر واقع شود. مهمترین فاکتوری که باید در نظر گرفته شود، سلامت لثهها و استخوانهای در بر گیرنده دندانها است.
اگر شما لثه سالم نداشته باشید، یا لثههای شما تحلیل رفته باشد و تحلیل استخوان داشته باشید، ارتودنسی برای شما مفید و موثر نخواهد بود؛ چون فشاری که بر دندانهای شما وارد میکند، میتواند باعث بروز مشکلات بیشتر شود.
اصلا چرا افراد در بزرگسالی ارتودنسی انجام میدهند؟
معمولا به این علت است که در زمان نوجوانی خانواده توان مالی برای ارتودنسی را نداشته است و حال که خود بزرگ شدهاند، میخواهند سلامت دندان و ظاهر لبخند خود را بهتر کنند. گاهی برخی از بزرگسالان در زمان نوجوانی ارتودنسی انجام دادهاند؛ اما بعد از اتمام درمان ارتودنسی ثابت، از دستگاههای نگه دارنده، به خوبی استفاده نکردهاند و دوباره دندانهایشان به هم ریخته است. بعضی نیز به دلیل پیچیدگی مشکل فکیشان علاوه بر ارتودنسی احتیاج به جراحی فک و صورت نیز دارند که باید در بزرگسالی به همراه ارتودنسی انجام شود.
رابطه فکی و دندانی شما بهاندازه ردیف بودن و زیبایی دندانهای شما اهمیت دارد
بسیاری از افراد تصور میکنند که براکتها و ارتودنسی فقط دندانها را ردیف میکند. در واقع آنها کارهای بیشتری نیز انجام میدهند. متخصص ارتودنسی در معاینهی اولیه مسائل دیگری را نیز در نظر میگیرد. آیا دندانهای شما ردیف هستند؟ آیا شکل تماس آنها مناسب است؟ آیا زبان شما فضای کافی برای حرکت دارد؟ آیا مفصل فکی شما سالم است یا صدا میدهد؟ آیا تمام دندانهای شیری خود را از دست دادهاید و دندانهای دائمی تعداد مناسبی دارند؟ آیا لثهها و دندان شما سالم است؟ آیا تنفس یا صحبت کردن شما مشکل دارد؟
مهمترین مسئلهای که متخصص ارتودنسی ارزیابی میکند، روابط فکی و دندانی شما است و ارزیابی میکند که آیا فک بالا و پایین شما در رابطه مناسبی با یکدیگر هستند یا نه؟ و آیا این رابطه در هنگام باز و بسته کردن دهان نیز مناسب است یا نه؟ متخصص ارتودنسی همان مقدار که به زیبایی و ردیف بودن دندانها اهمیت میدهد، به عملکرد فکین نیز اهمیت میدهد. در واقع دندانهای ردیف چه نفعی خواهند داشت اگر نتوانیم غذا را خوب بجویم یا نتوانیم به درستی صحبت کنیم و یا اینکه درد و ناراحتی در ناحیه مفصل فکی داشته باشیم.
ارتودنسی ثابت چگونه دندانها را صاف و مرتب میکند؟
ارتودنسی به مرور زمان دندانها را حرکت میدهد و آنها را صاف و مرتب میکند. با دیدن براکتهای ارتودنسی ثابت ممکن است این سوال به ذهنتان خطور کند که براکت چگونه میتواند دندانها را حرکت داده و صاف کند؟ در مقاله پاسخ سوال خود را میخوانید.
طبق گفتهی دکتر سیامک همت پور متخصص ارتودنسی، ارتودنسی ثابت چهار جز اصلی دارد که عبارتند از؛
- براکت
- باندینگ یا بند فلزی
- سیم (آرچ وایر)
- حلقه کشی لیگاچور (به الاستیک لیگاچور یا اورینگ نیز شناخته میشود)
- براکت:
براکت که به سطح جلویی دندان معمولا چسبانده میشود و از جنس فلز یا سرامیک است.
- باندینگ یا بند فلزی:
باندینگ و بند دو روش اتصال براکتها به دندانها (بسته به موقعیت دندان) هستند.
- سیم:
سیم نازک فلزی که به آن آرچ وایر نیز میگویند، براکتها را به هم متصل کرده و از طریق آنها به دندانها فشار وارد میکند. وجود سیم ارتودنسی باعث شده بسیاری افراد درمان ارتودنسی را به عنوان سیم کشی دندانها بشناسند.
- Oring یا لیگاچور:
حلقه کشی یا الاستیک یک حلقه شفاف یا رنگی کوچک است که دور براکت قرار میگیرد تا سیم را در جای خود نگه دارد. لیگاچور پلاستیکی معمولا در هر بار مراجعه به ارتودنتیست تعویض میشود. برخی انواع براکتها نیازی به لیگاچور ندارد و دارای صفحاتی هستند که کار آن را انجام میدهند. مانند سیستم دیمون.
هنگامی که سیمها براکت را میکشند، دندانها که به براکت متصل هستند نیز کشیده میشوند. در واقع براکت به عنوان دستگیرهی دندان عمل میکند تا از طریق آن دندان را به جهت مورد نظر بکشیم. گاهی اوقات از حلقه کشی یا فنر برای اعمال نیروی بیشتر در جهت خاص استفاده میشود. (این حلقه کشی بزرگتر از حلقه لیگاچور است). سیستم ارتودنسی ثابت نیروی ملایم، اما مداوم به دندانها وارد میکند که به مرور زمان باعث حرکت دندانها به موقعیت مورد نظر میشود. گهگاهی ممکن است در درمان ارتودنسی نیاز به وسایل اضافی از جمله هدگیر، پیچهای داخل دهانی و … باشد تا جلوی حرکت برخی دندانها گرفته شود و یا حرکت بعضی دندانها تسهیل شود.
ارتودنسی متحرک و چگونگی درمان
ارتودنسی متحرک روش درمانی است که معمولا برای تصحیح رابطه فک بالا و پایین، تحریک رشدی فکین، حرکات تک دندانی و… مورد استفاده قرار میگیرند. این روش بیشتر در بچهها و قبل از سنین نه تا ده سالگی کاربرد دارد.
پلاک ارتودنسی متحرک
به وسیلهی مورد استفاده در ارتودنسی، پلاک میگویند. پلاکهای ارتودنسی متحرک گاهی در یک فک و گاهی در هر دو فک استفاده میشوند. به گفتهی دکتر سیامک همت پور ، متخصص ارتودنسی بیشتر اوقات مرحلهی اول درمان ارتودنسی با این پلاکهای متحرک صورت میگیرند تا زمینه را برای درمان بعدی آماده کنند. این کار به این دلیل است که در مرحلهی بعدی و زمان و سن مناسب بتوان درمان ارتودنسی ثابت را برای مرتب کردن دقیق کل دندانها انجام داد.
برای ساخت پلاک باید دندانها را قالب گیری کرد. سپس قالب به لابراتوار فرستاده میشود. پلاکها معمولا دارای اجزای فلزی (استنلس استیل) هستند که بر روی صفحهای پلاستیکی (آکریلی) قرار میگیرند تا بتوان آنها را به راحتی در دهان مستقر نمود. پس از ساخته شدن قالب و امتحان آن در دهان بیمار در صورت لزوم برای اصلاحات، پلاک دوباره به لابراتوار فرستاده میشود. در نهایت بیمار میتواند استفاده از پلاک را آغاز کند. بیمار ارتودنسی متحرک میتواند در هنگام غذا خوردن و مسواک زدن پلاک را از دهان خارج کند. در رابطه با کودکان باید مراقبت کرد که از پلاک به صورت مداوم استفاده کنند تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
مراقبت از پلاک ارتودنسی متحرک
مراقبت از پلاک ارتودنسی متحرک نیز امر مهمی است. گم شدن پلاک یا خرابی آن مانند جابهجایی سیمهای آن میتواند فرآیند درمان را به تاخیر بیاندازد. بیشترین تاثیر ارتودنسی متحرک زمانی است که دندانها در حال رشد هستند. در سنین پایین تصحیح رابطهی فکها کار راحتتری است زیرا میتوان نحوهی قرارگیری آنها بر روی یکدیگر را شکل داد. همچنین بهترین راه درمان برای دندانی که از راستای اصلی خارج شده است نیز ارتودنسی متحرک است.