راهنمای درمان ناباروری به روش آی وی اف (IVF)

امروزه به دلیل مواجه شدن بسیاری از زوج ها با مشکل ناباروری، روش‌های متعددی برای درمان ناباروری معرفی شده که یکی از مشهورترین و رایج‌ترین آن‌ها، عمل آی‌وی‌اف (IVF)  یا لقاح آزمایشگاهی نام دارد.

این روش شامل استخراج تخمک ها از تخمدان و بارورسازی آن ها با اسپرم می باشد و در زوج هایی که مشکلاتی در بارداری دارند، آی وی اف از بهترین روش ها برای بالا بردن درصد احتمال لقاح بین اسپرم و تخمک در محیط آزمایشگاه است و این عمل نقش بسیار مهمی در شکل گیری درست لقاح بین سلول های جنسی ایفا میکند.

این روش با وجود برخی محدودیت‌ها، همچنان جزو بهترین روش‌های درمان ناباروری به شمار می‌رود و درصورت مدنظر قراردادن عوامل موفقیت و شکست آن، می‌توان نتایج چشمگیری از این درمان به دست آورد.

مراحل درمان آی وی اف

روش آی‌وی‌اف (IVF) طی چند مرحله اصلی انجام می‌شود و کل روند درمان آن هم حدود ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد. مراحل آی وی اف به شرح زیر است:

 در ابتدای این دوره درمانی و پس از معاینات کامل، عمل تحریک تخمک‌گذاری جهت فعال‌سازی روند تخمک‌گذاری در مادر و استخراج تخمک‌ها، توسط برخی داروهای هورمونی صورت می‌گیرد.

 با آماده شدن زن و بلوغ تخمک‌ها، این سلول‌ها طی زمانی چندساعته و با کمک عمل پانکچر از بدن مادر استخراج می‌گردد و هم‌زمان، نمونه اسپرم مرد نیز در آزمایشگاه دریافت می‌شود.

پس از دریافت تخمک از زن و اسپرم از مرد، این سلول‌های جنسی در محیط کشت آزمایشگاهی کنار هم قرار می‌گیرند و سلول لقاح‌یافته یا سلول تخم را تشکیل می‌دهند.

 سپس با گذشت چند مرحله از تقسیم سلولی در آزمایشگاه که حدود ۲ الی ۵ روز طول می‌کشد، سلول تخم به رحم زن منتقل می‌شود تا فرآیند لانه‌گزینی و رشد جنین آغاز گردد.

عوامل موفقیت IVF

روش IVF باوجود تجربه موفق در ارائه نتایج مثبت جهت رفع مشکلات ناباروری، کاملاً وابسته به شرایط جسمی زوج و نیز دقت و صحت بالای روند درمان در مراکز درمانی می‌باشد؛ لذا عوامل متعددی بر افزایش شانس موفقیت آن اثر دارد که با درنظر گرفتن آن‌ها، احتمال شکست نیز تا حد زیادی کاهش می‌یابد.

ازجمله راه‌های افزایش موفقیت آی‌وی‌اف باید به محل انجام عمل و شرایط مناسب و امکانات کافی کلینیک ناباروری اشاره کرد. جهت انتخاب بهترین کلینیک درمان ناباروری در ایران باید به مواردی همچون درصد عمل‌های موفقیت‌آمیز آن مرکز، مدت‌زمان نگهداری جنین‌های فریزشده درصورت لزوم، هزینه درمان IVF و سایر روش‌های ناباروری، اعتبارسنجی کلینیک، تعداد بارداری‌های موفق دوقلو و… توجه نمود. همچنین انتخاب پزشک مجرب و حرفه‌ای نیز به بالا رفتن شانس موفقیت درمان کمک می‌کند.

در کنار موارد ذکر شده، عوامل دیگری نظیر سرعت عمل در انتقال جنین _مخصوصاً درصورت نیاز به جراحی_، انجام تست PGS یا بررسی ناهنجاری‌های کروموزومی، تست PGD یا غربالگری اختلالات ژنتیکی، آزمایش‌های هورمونی قبل از عمل، برسی تخمدان رحم و لوله‌های فالوپ، آزمایش اسپرم، آغاز مصرف مکمل‌های ویتامینی و اسید فولیک (حدود ۳ ماه قبل از انتقال جنین)، مصرف ویتامین‌های D و B با دوزهای مناسب و… از دیگر راه‌های افزایش موفقیت آی‌وی‌اف به شمار می‌روند.

همچنین باید دانست که تخلیه لوله‌های رحمی از مایع هیدروسالپنکس و نیز آمادگی رحم به‌معنی فقدان هرگونه بافت اسکار، فیبروم یا پولیپ نیز اهمیت بسیاری دارد. اما عاملی که احتمالاً بیش از هر عامل دیگری باعث افزایش موفقیت IVF می‌شود، کیفیت بالای تخمک و اسپرم می‌باشد و جهت بررسی آن نیز از روش‌های تعیین ذخیره تخمدان برای زن و انجام آزمایش اسپرم برای مرد استفاده می‌گردد. برای افزایش شانس موفقیت عمل IVF، سایز فولیکول ها باید بالای ۱۸ باشد. هنگامی که سایز فولیکول بیش از ۱۸ شود، پزشک با تزریق آمپول HCG به آزادسازی فولیکول های غالب در زمان مناسب کمک می کند. لازم به ذکر است که باید از تزریق خودسرانه این دارو پرهیز نمود.

همراه با این موارد پزشکی، زوج و به‌ویژه مادر باید سبک زندگی سالمی را در پیش بگیرند که مهم‌ترین موارد ضروری در آن عبارتست از: پرهیز از مصرف سیگار و الکل، انجام فعالیت‌ها و ورزش‌های مناسب، اجتناب از هرگونه اضطراب و استرس، قرارگیری در فضایی شاد و آرامش‎بخش، مصرف داروهای گیاهی تنها با تجویز پزشک، داشتن رژیم غذایی کامل و مناسب و… .

عوامل شکست IVF

باتوجه به موارد ذکر شده برای موفقیت IVF، تا حدودی می‌توان عوامل شکست این روش را نیز حدس زد. باید دانست که شکست در آی‌وی‌اف به‌ویژه در دفعات نخست، معمولاً برای زوج‌های زیادی رخ می‌دهد؛ اما حتی تکرار آن نیز به معنی عدم امکان بارداری نمی‌باشد و با رفع مشکلات احتمالی می‌توان شانس موفقیت در IVF را بالا برد.

به نقل از سایت NHS (خدمات درمانی ملی بریتانیا) در سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ درصد موفقیت آی وی اف در بین گروه های سنی مختلف به شرح زیر است:

• ۲۹ درصد زنان زیر ۳۵ سال
• ۲۳ درصد زنان بین ۳۵ تا ۳۷ سال
• ۱۵ درصد زنان ۳۸ تا ۳۹ سال

سن بالای زنان _مخصوصاً بیش از ۳۵ یا ۴۰ سال_، از علل اصلی تشکیل نشدن جنین در آی وی اف به شمار می‌رود که اغلب ناشی از کاهش کیفیت و تعداد تخمک‌ها و همچنین کاهش توانایی رحم برای نگهداری جنین می‌باشد که در نتیجه شکست در مرحله لانه‌گزینی را به دنبال دارد. همچنین طبق موارد ذکر شده، کیفیت سلول‌های جنسی نیز عامل بسیار مهمی محسوب می‌گردد که کیفیت پایین تخمک‌ها یا شکل نامناسب اسپرم‌ها می‌تواند احتمال آی وی اف ناموفق را افزایش دهد.

در آی وی اف یا میکرواینجکشن، شکست مکرر به معنای بیشتر از سه بار درمان بی نتیجه می باشد. سه بار تکرار درمان، کاملاً طبیعی است؛ اما پس از سه بار شکست در پروسه IVF، باید علل شکست درمان مورد بررسی قرار گیرد.

داشتن تنبلی تخمدان در زن، وجود انواع مشکلات رحمی، سبک زندگی نامناسب و آسیب‌زا _همچون رژیم غذایی ناکامل و ضعیف، مصرف سیگار و الکل، قرارگیری مداوم در معرض استرس و اضطراب و…_، شکست در مرحله کاشت جنین _به علت خون‌رسانی ضعیف، وجود کیست و پولیپ تخمدان و همچنین استرس_، ابتلای زن به عفونت مزمن لوله‌های رحمی، ابتلا به آندومتریوز و… از دیگر علل افزایش‌دهنده خطر شکست عمل آی‌وی‌اف به حساب می‌آید.

یزد؛ قطب درمان ناباروری ایران

استان یزد در زمینه درمان ناباروری در کشور، پیشرفت چشمگیری داشته و نه‌تنها در ایران به عنوان قطب درمان ناباروری شناخته می‌شود بلکه در خاورمیانه نیز مطرح شده است. این استان دارای مراکز تحقیقاتی پیشرفته‌ای است و پزشکان موفقی مانند دکتر عباس افلاطونیان؛ بنیان‌گذار روش IVF در درمان ناباروری در ایران، در این شهر به معالجه بیماران می‌پردازند.

سایت رادینا سلامت (https://raadinahealth.com) در زمینه توریسم‌درمانی در یزد فعالیت دارد و برای درمان ناباروری در یزد، برای ارائه مشاوره درمانی، رزرو نوبت پزشک و انجام مراحل آی وی اف در کنار شما خواهد.